به طور کلی میتوان مصالح کاربردی از جمله گچ را بر حسب نوع آن دارای کاربردهای زیادی دانست که یکی از این موارد اصلی اندود سطوح داخلی دیوارها و همچنین سقف ساختمان و ایجاد سطحی صاف جهت انجام نقاشی و یا سایر نماسازیهای داخلی میباشد. از این ماده در تولید قطعات پیش ساخته گچ بری داخلی ساختمان نیز استفاده میکنند. در اجرای سقفهای طاق ضربی و یا تیغه چینیهای داخلی به عنوان ملات چسباننده آجرها کاربرد دارد.
با توجه به این خاصیت میتوان از آن در طاق ضربی و ساخت تیغههای نازک که باید قبل از چیدن هر ردیف آجر، ردیف قبلی سخت شده و در جای خود محکم شده باشد، استفاده میشود.
این خاصیت گچ باعث پر شدن کلیه خلل و فرج شده و در نتیجه باعث جلوگیری از ترک خوردن لایههای آن و جلوگیری از لانهسازی حشرات در آن میشود.
گچ سخت شده مانند سنگ مصالح آن دارای دو مولکول آب متبلور میباشد که اگر در مقابل حرارت ناشی از آتشسوزی قرار گیرد این تبلور در برابر حرارت دوباره از آن جدا شده و به صورت یک لایه از آب در مقابل آتش قرار میگیرد و به این ترتیب گچ میتواند ۲ تا ۳ ساعت در مقابل سرایت آتش به فضاهای دیگر مقاومت نماید.
گچ در مقابل ارتعاشات صوتی رفتار مطلوبی دارد. به صورتی که ۶۰ الی ۷۰ درصد این ارتعاشات را به خود جذب کرده و مانع از انعکاس آن میشود.
نتیجه این خاصیت شکلپذیری راحت این نوع از مصالح پرکاربرد به شکلها و نقوش زیبا به وسیله هنر گچبری است. از طرفی رنگ سفید گچ که باعث رنگپذیری آن به هر نوع رنگی میشود ضمن اینکه رنگ سفید، رنگی آرامشبخش و زیباست.
مقاومت این نوع از مصالح ساختمانی در مقابل نیروهای فشاری و کششی مقاوم بوده که برای استفاده در ساختمان کافی است.
گچ در مقابل آب و رطوبت بسیار ضعیف است؛ بنابراین کاملاً طبیعی است که لایههای سفیدکاری آن در مقابل رطوبت طبله کرده و به صورت جدا از هم در دیوار ظاهر میشوند و پس از آنکه رطوبت از بین رفت و محل خشک شد، گچ طبله شده به حالت اولیه باز نمیگردد. به همین علت از بکار بردن این ماده در مکانهایی که با آب در تماس است مانند سرویسهای بهداشتی، حمام و آشپزخانه و همچنین در مناطق مرطوب باید خودداری شود.
گچ در مقابل فلزاتی مانند آهن، سرب، روی واکنش نشان داده و تولید سولفات میکند و باعث خوردگی و زنگ زدگی فلز میشود.
جالب است بدانید که اصولاً نوع گچ مورد استفاده و نحوه پختن آن بر مقاومت ملات مؤثر است.
سخت شدن ملات گچ در مکانهای نمناک تا چند ماه طول میکشد و در این صورت مدت مقاومت ملات بهتدریج افزایش مییابد. در یک حالت کلی هرچه آب ملات بیشتر باشد زمان گیرش آن افزایش یافته و مقاومت آن بسیار کم میشود.
معمولاً لایههای گچی مجاور با لولههای بخاری و شومینه پس از مدتی ترک میخورد؛ زیرا در اثر گرما به طور مداوم منبسط و منقبض شده و آب خود را به شدت از دست میدهد.
گچ از جمله مصالحی است که به علت خواص خود میتواند از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین میباشد تا استفاده به عنوان آژند (مادهای خمیری شکل که میان مصالح بنایی را پر میکند و نقش پیوند دهنده دارد جهت تیغه چینی و ایجاد طاق ضربی) و یا اندود ( مادهای خمیری شکل که با استفاده از دست یا ماله بر روی سفتکاری بنا کشیده میشود جهت آستر و سفید کاری) و آمود (روکاری یا روسازی بنا از جمله تزئینات گچبری) به کار رود. در همین راستا لازم است بدانید که به طور کلی برای پخت سنگ گچ معمولاً از سه نوع کوره استفاده میشود:
حال به منظور آشنایی با انواع گچ ساختمانی، در این بخش انواع مختلف آن را معرفی میکنیم که به شرح زیر است:
این ماده که از ترکیب گچ و افزودنیهای چسبندهای نظیر سریشم به دست میآید.
این نوع از مادههای ساختمانی دارای دانهبندی بسیار نرم و میکرونیزه است.
گچ مرمر مادهای بدون آب مولکولی است که با محلول مخلوط شده و مجدداً پخته میشود و در مقابل رطوبت مقاوم است.