بلوک ها در مقاومت ساختمان و سازه تاثیر بسزایی ندارند و همواره به عنوان مصالح پر کننده محسوب می شوند و مزایا و معایب و انواع بلوک ها در این مقاله تشریح شده است.
یکی از پراستفادهترین و پرکاربردترین مصالح در ساختمانها، بلوکها هستند. به همین دلیل انواع بلوک ساختمانی بسیار گسترده بوده و در تولید آنها از متریالهای مختلف استفاده میشود. در میان همه بلوکها معمولاً از بلوک های بتنی و سفالی بیشترین استفاده را میکنند.
برای ساخت بلوک از متریال هایی مانند سیمان، آب، ماسه و سنگدانهها استفاده میشود. این متریال ها پای ثابت ساخت بلوک بوده و در انواع مختلف ممکن است مواد دیگری به آن اضافه شود.
یکی از انواع بلوک، بلوک سیمانی است. بلوک های سیمانی کاملاً استاندارد بوده و در ۲ دسته باربر و غیر باربر مورداستفاده قرار میگیرند. معمولاً بیشترین استفاده را در صنعت ساختمان، بلوک سیمانی دارد.
همانطور که گفته شد بلوک سیمانی در ۲ دسته قرار میگیرد که عبارتاند از:
برای ساخت بلوک سیمانی معمولی از شن و ماسه طبیعی رودخانهها استفادهشده و روند تولید آن کمی متفاوت است. معمولاً چگالی این بلوکها حدوداً ۲۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است و فرمهای مختلف آن به ۲ صورت بلوک سیمانی دیواری و بلوک سیمانی سقفی است.
معمولاً به بلوک های سیمانی که چگالی آنها، ۱۷۰۰ کیلومتر بر مترمکعب است، بلوک سبک یا بلوک پوکهای میگویند. بلوک های سیمانی سبک بر اساس چگالی که دارند در ۴ رده تقسیمبندی میشوند که عبارتاند است:
بلوک سیمانی سبک رده ۱
چگالی آنها معمولاً بعد از خشک شدن بین 500 تا ۷۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است.
بلوک سیمانی سبک رده ۲
چگالی این بلوکها معمولاً بعد از خشک شدن حدوداً ۷۰۰ تا 1000 کیلوگرم بر مترمکعب خواهد بود.
بلوک سیمانی رده ۳
چگالی بلوکها معمولاً بعد از خشک شدن حدوداً 1000 تا ۱۷۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است.
بلوک سیمانی رده ۴
چگالی این بلوک بعد از خشک شدن حدوداً ۱۸۰۰ تا دو هزار کیلوگرم بر متر مرکب بوده و در دسته بلوکهایی نیمه سبک قرار میگیرد.
نوع دیگری از انواع بلوک بوده و نمونهای از بلوک¬های سیمانی سبک است که از ویژگی پرلیت که نوعی بلوک صنعتی است الهام میگیرد. از ویژگیهای آن، عایق بودن بسیار زیاد آن است.
در تولید این بلوکها معمولاً از روشهای اتوکلاو استفادهشده و مزایای آن، عدم اشتعالپذیری و مقاومت بالا در برابر فشارها است. این بلوکها قابلیت رنگپذیری و برش داشته و کاربرد بسیار زیادی در صنایع ساختمانسازی دارد.
بلوک لیکا نوع دیگری از انواع بلوک است. تقریباً از ترکیب دانههای سبک و سیمان و آب تشکیلشده و از تخلخل بالاتری نسبت به بتن نیمه سبک برخوردار است. شکل این مصالح ساختمانی بهصورت توپر و توخالی بوده و کاربرد آن برای دیوار و سقف در ساختمان است. این بلوک ۳ جداره جدا در دیواره خارجی داشته و عایق حرارتی و صوتی بسیار قوی به شمار میآید.
یکی دیگر از انواع بلوک در ساختمان، بلوک سنگفرش است که به شکل قطعات مربعی یا مستطیلی بوده و در سنگفرشها و شانههای جادهها استفاده میشود. این بلوکها ازآنجاییکه برای تردد مورداستفاده قرار میگیرند باید مقاومت و استحکام بسیار زیادی داشته باشند تا بتواند بارهای واردشده بر روی خود را تحمل کنند. این بلوکها در پارکها و پارکینگها نیز استفاده فراوانی دارند.
بلوک گازی هبلکس درواقع از بتنهای هوادار اتوکلاو تشکیلشده و استفاده آن باعث میشود تا ساختمان با کاهش وزن روبهرو شود. به دلیل داشتن خاصیتهای عایقی بسیار بالا در کاهش مصرف انرژی، کارگشا است.
بتنهای هوادار اتوکلاو بانام بلوک aac شناخته میشوند. در تولید این بلوکها از پودر سیلیس، آهک، آب، پودر آلومینیوم و دیگر مواد افزودنی استفاده میشود.
مزایای استفاده از بلوک گازی هبلکس
این بلوکها وزن بسیار کمی داشته و به همین دلیل در کاهش وزن اصلی ساختمان، تأثیر زیادی دارد و میتواند بهعنوان یک عایق حرارتی نیز باشد.
معایب استفاده از این بلوک، قیمت بالا، استحکام نسبتاً پایین، عدم سازگاری با محیطزیست و آسیبپذیری بالا است.
بلوک پرلکس جزو بلوک های بتنی سبکوزن است که در ساختمان مورداستفاده قرار میگیرد. از سیمان و ماسه ریزدانه و بعد از تزریق فوم به بتن به دست میآید. این بلوکها معمولاً بهجای آجر و سفال در دیوار ساختمانها استفاده میشوند.
یکی دیگر از انواع بلوک در ساختمان، بلوک سفالی بوده که پرکاربردترین آنها است. بر این بلوکها در ابعاد مختلفی تولیدشده و برای بخشهای غیر باربر ساختمان بسیار مناسب است. این بلوکها در دیوار و سقف تیرچهبلوک استفاده میشوند و دارای معایب و مزایای زیادی هستند که عبارتاند از:
مزایای بلوک سفالی مقاومت بالا در برابر آتشسوزی و استفاده بهعنوان یک عایق پر استحکام و بهصرفه اقتصادی است.
معایب این بلوک، افزایش زمان اجرا و وزن تحمیلی زیادی است که در ساختمان ایجاد میکند است.
یکی دیگری از انواع بلوک های ساختمانی، بلوک های گچی هستند که به شکل مستطیل بوده و سطحی صاف و موازی دارند.
این بلوکها فاق و زبانه دارند و بهراحتی مورداستفاده قرار میگیرند. برای استفاده از آنها چسب مخصوصی وجود دارد که حاصل از گچ بوده و میتواند همرنگ سایر قسمتها، مورداستفاده قرار بگیرد. این بلوکها رنگپذیر بوده و میتوان مطابق با الزامات استاندارد بهصورت رنگی نیز در ساختمان استفاده شود. برای تمایز دادن نوع کاربرد بلوکهای گچی، تولیدکنندهها، آنها را در رنگهای مختلف تولید میکند.
این بلوکها مدتی است که برای ساختمانسازی مورداستفاده قرار میگیرند. بیشترین استفاده آن برای ساختمانها و آپارتمانهای بسیار بلند است. دلیل این امر سبک بودن آن بوده که درنهایت به کاهش وزن ساختمانها منجر میشود. این بلوک مورد استقبال انبوهسازان قرارگرفته است و باعث شده تا کیفیت ساختمانهای بلند، افزایش پیدا کند. بهطور استاندارد، وزن هرکدام از بلوک های ساختمانی، ۱۵ کیلوگرم است، درصورتیکه بلوک های پلی استارین وزنی بسیار ناچیز دارند و تا حدود زیادی وزن نهایی ساختمان را کاهش میدهند.
مشخصات کلی این بلوک های عبارتاند از:
عرض: ۵۰ تا ۷۰ سانتیمتر
طول: ۱ تا ۲ متر
ارتفاع: ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر
چگالی: ۱۰ تا ۳۰ کیلوگرم بر مترمکعب
بلوکها با توجه به ویژگیهایی که دارند و متریالی که در آن استفادهشده است قیمتهای بسیار متفاوتی دارند و باید با توجه به بودجه و ابعاد مورداستفاده، خریداری شوند. معمولاً بلوک های سیمانی قیمت بیشتری از بلوک های سفالی داشته و استفاده بیشتری نیز دارد.
در بازار، بلوکها معمولاً بر اساس ضخامتی که دارند، در انواع بلوک قرارگرفته و نامبرده میشوند. مثلاً تیغه ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری. در هنگام خرید دقت کنید که رنگ بلوکها یکنواخت و سطح آنها بدون ترک و آلونک بوده و گوشه بلوک کاملاً قائم باشد، زیرا این نوع بلوکها باکیفیت بوده و خرید آنها مقرونبهصرفه است.
در هنگام خرید بلوک های سفالی در ابعاد گوناگون باید توجه داشته باشید که ابعاد کامل بلوک موردنیاز خود را برای فروشنده مشخص کنید تا بتوانید قیمت دقیقی از آن داشته باشید. سعی کنید ازآنجاکه هزینه حملونقل کاملاً چشمگیر است ظرفیت کامیونهای موردنظر را در هنگام سفارش در نظر گرفته تا بتوانید بلوکهای بیشتری را در کامیون جای دهید.
برای انتخاب قیمت باید تعداد بلوک های خود را در مترمربع برآورد کنید و قیمت هر مترمربع را ملاک مقایسه قرار دهید. نکته مهم این است که بعضیها به علت کیفیت پایین دستگاههای تولیدی خود و متریال بدون کیفیت، ضخامت تیغههای آن را بیشتر در نظر میگیرند که باعث افزایش وزن بلوک میشود.
برای تشخیص انواع بلوک مرغوب از بلوک نامرغوب، چندین نکته وجود دارد که در ادامه برای شما بهاختصار توضیح میدهیم.
برای آنکه خاک داشتن یا نداشتن مصالح استفادهشده در بلوک تشخیص داده شود، مقداری ماسه را در یک لیوان شفاف ریخته و سپس آب را به آن اضافه کنید. گلولای بلوک کاملاً روی آبرویت شده و میتوان کیفیت آن را موردبررسی قرارداد.
همانطور که گفته شد بلوکها، انواع بسیار مختلفی دارند و هرکدام از آنها کارایی و ویژگی خاصی داشته و قادرند بر روی استحکام و کیفیت وزن نهایی ساختمانها بیشترین تأثیر را بگذارند. بلوک ساختمانی از مهمترین مصالح ساختمانی است و برای تولید آن باید از بهترین متریال استفاده شود. معمولاً در بین انواع بلوک، بلوکهای سفالی، پلی استارین و سیمانی از پراستفادهترین نوع بلوکها هستند. در خرید مصالح ساختمانی باید دقت کافی داشت تا دچار مشکلات زیاد و هزینههای اضافی نشوید.
بلوک ها در مقاومت ساختمان و سازه تاثیر بسزایی ندارند و همواره به عنوان مصالح پر کننده محسوب می شوند. با این وجود بلوکها باید قادر به تحمل ضربه های ناشی از حمل و نقل متعارف و نیروهای ناشی از عبور و مرور در زمان بتن ریزی باشند . بلوکها از مواد مختلفی مانند بتن، سفال، یونولیت و … تولید می شوند. به طور کلی مواد تشکیل دهنده آنها نباید روی بتن اثر شیمیایی داشته باشد. وزن یک بلوک کامل تقریبا ۷ کیلو گرم است.از بلوک به عنوان قالب دایمی برای قالب بندی گونه های جان تیرو همچنین قالب زیرین بتن پوششی درجا، استفاده می شود. قسمت زیرینبلوک برای تامین سطح صافی برای انجام نازک کاری و لبه های داخلی بلوکها برای تقویت ایستایی مقطع آن، تعبیه می شود.
برای پر کردن فضای خالی بین تیرچه ها از بلوکها استفاده می شود. این بلوکها توخالی بوده و جنس آنها از نوع بتن، سفال و حتی پلی استایرن کند سوز می تواند باشد. سطح زیرین بلوکها به منظور انجام نازک کاری مناسب صاف بوده و بلوکها باید بتواند وزن سرباره های عادی مانند عبور افراد را تحمل نماید. البته بلوکها در محاسبات مقاومت سقف به حساب نمی آیند.
بلوکهای سیمانی در دو نوع سبک پوکه ای و سنگین شن و ماسه ای تولید می شوند. مزایا و معایب این بلوکها مانند بلوک سفالی بوده با این تفاوت که نوع پوکه ای آن سبک تر و عایق مناسب تری است.
به قطعاتی گفته می شوند که معمولا برای ساخت ساختمان ها یا دیوارها یا سقف ها کاربرد دارند. بلوکهای سیمانی در اندازه ها و ابعاد و با مصالح متفاوتی بسته به نیاز ساخته می شوند البته در سال های اخیر آنها را در اندازه های استاندارد با ضخامت های استاندارد می سازند.
بلوک سبک بتنی (مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۷۷۸۲) به بلوک هایی گفته می شود که چگالی آنها حداکثر ۱۷۰۰ کیلوگرم برمتر مکعب باشد. بلوک سبک از سیمان، ماسه، آب و سبک دانه های طبیعی یا صنعتی ساخته می شود. در صورتیکه که چگالی آنها بین ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب باشد به آنها بلوک نیمه سبک گفته می شودسبک دانه های طبیعی به عنوان پوکه معدنی نظیر پوکه بستان آبادو پوکه قروهو سبک دانه های صنعتی به صورت رس منبسط شده (لیکا) و سبک دانه ها که الزامات استاندارد ملی ایران را برآورده می سازد قابل استفاده می باشد.
بلوک پوکه صنعتی یا بلوک لیکا از مخلوط سبک دانه با سیمان و آب به دست می آید. واژه لیکا از معنی دانه رس سبک منبسط شده گرفته شده است، برای حفظ سبکی این قطعات, ریزدانه طبیعی از بتن حذف شده و محصول نهایی دارای تخلخل بالاتری نسبت به بتن نیمه سبک می شود. وزن فضایی بلوک های بتنی دانه سبک اغلب کمتر از ۱۱۰۰ کیلو گرم بر متر مکعب استدانه های لیکا از انبساط خاک رس در کوره های گردان با حرارتی حدود ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد بدست می آیند. سبک دانههای لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) دارای شکل تقریبا گرد و سطح زبر و ناهموارند.
بلوک لیکا در دو شکل تو پر و تو خالی تولید می شود. ضخامت جداره بلوکهای تو خالی برای استفاده بیشتر از ویژگیهای عایق کاری آنها بیشتر از بلوک های سیمانی معمولی است,. که این افزایش به خاطر وزن بسیار کم بتن مصرفی اثر چندانی بر وزن نهایی بلوک ندارد. بلوک های سبک لیکا در انواع مختلف دیوارهای پیرامونی وتیغه ای تولید شده و دارای کاربرد های گسترده ای در انواع دیوارهای پوشش خارجی ,جدا کننده, نما ,دو جداره ,عایق ,ضد آتش و نیز سقف های سبک بتنی (تیر چه و بلوک ) می باشند. وزن بلوک لیکادیوار ساخته شده از این جنس با وزن حدود ۱۳۰ کیلوگرم در هر متر مربع را دارا میباشد :
پوکه معدنی همان طور که از نامش پیداست، پوکه ای است که از معدن استخراج می شود و همان خاکستر مواد آتشفشانی است، پوکه معدنی در نیمه شمالی کشور به وفور یافت میشودکه همین امر باعث قیمت مناسب آن است، دو نوع از رایج ترین پوکه های معدنی، پوکه معدنی قروه و پوکه معدنی تبریز استبلوک های پوکه ای از مخلوط این دو نوع پوکه به نسبت های مشخص به همراه سیمان با عیار ۳۵۰ تولید می شود..
بلوک پوکه معدنی و بلوک پوکه صنعتی در سایز های( ۷*۲۰*۴۰ )، ( ۱۰*۲۰*۴۰)،(۱۵*۲۰*۴۰)، (۲۰*۲۰*۴۰)، ( ۱۵*۲۰*۵۰) عرضه شده و نوع سه جداره و چهارجداره با توجه به نیاز به نوع دیوار ساخته میشود.
بلوک بتن گازی که از مخلوط شدن سیمان، پودر سیلیس، آهک، آب، پودر آلومینیوم و سایر مواد افزودنی ساخته می شوند پس ازریختن در قالبهای مخصوص به دو روش عمل آوری می شوند که بر اساس روش عمل آوری به همان نام معروف هستند که عبارتنداز:
که در روش اول به دلیل مصرف بالای انرژی، هزینه تمام شده تولید بالاتر بوده ولی در روشهزینه مصرف انرژی وبه طبع آن هزینه های تولید را کاهش دهد. در این روش از طریق درجه حررات خود مصالح در حین تولید و سیستم های گرمایشی سالن تولید صورت می گیرد که نسبت به روش اتوکلاو شده ضمن حفظ کیفیت دارای هزینه تولید پایین تری می باشد .
بتن هوادار اتوکلاو (بتن گازی) که در دنیا به اختصار AAC نامیده میشود یک نوع خاص بتن سبک متخلخل است که عمدتاً از مواد با پایه سیلیس، سیمان و آهک ساخته میشود. محصولی که امروزه به نامموسوم است در ۷۰ سال اخیر در کشور سوئد به توسعه رسیده است و به علت وزن کم و خواص عایق حرارتی خود، باعث کاهش وزن ساختمان و صرفه جویی در مصرف انرژی می گردد و بدین لحاظ کاربرد آن در سطح جهان در حال گسترش می باشد. این بلوکها به نام هبلکس نیز شناخته می شوند.
از مزایای بلوکهای ساخته شده با این بتن میتوان به مقاومت مناسب آن در مقابل آتش، عدم صعود گازهای سمی از بلوک در هنگام اشتعال، عملکرد حرارتی مطلوب، عدم نیاز به عایقهای حرارتی مجزا، کاهش انتقال صوت، افزایش سرعت ساخت و کاهش در مصرف مصالح مورد نیاز برای نما و همچنین کاهش در جرم ساختمان را نام برد. در صورت عدم رعایت الزامات فنی در تولید و نصب این بتن، مشکلات بهره برداری از قبیل ترکهای ناشی از جمع شدگی و انبساط و انقباض حرارتی ایجاد میشود.
همچنین بتن گازی در جرم حجمی و مقاومتهای مختلف تولید میشود که بستگی به کاربرد مورد نظر دارد. لازم به ذکر است بتن گازی جهت کاربردهای سازهای مورد استفاده قرار نمیگیرد.
بیشترین کاربرد بلوک های سفالی در سقف های تیرچه سفالی و بتنی است.
مزایای بلوک سفالی
۱-کیفیت و ابعاد یکسان بلوکها
۲-قیمت مناسب
۳-عدم آتش گرفتن
معایب بلوک سفالی
۱-وزن زیاد
۲-پرتی و شکستگی زیاد در مرحله حمل و نقل
۳-نفوذ بتن به داخل حفره های بلوکهای سفالی
۴-کاهش سرعت اجرای سقف
این بلوکها از نظر ابعاد نسبت به بلوکهای سبک بزرگتر هستند و ضخامت آنها بیشتر است. برای استفاده در سازه بنایی یا ساخت دیوار های محوطه کاربرد دارند.(بلوک های سیمانی و بلوک سفالی )
کاربرد بلوک سبک
این بلوکها در سقف های تیرچه و بلوک کاربرد دارند. ریزدانه های مورد استفاده در آنها نسبت به بلوکهای سنگین کمی تفاوت دارد و از نظر وزن سبک تر هستند. (بلوک پوکه معدنی و لیکا و بلوک سیمانی سبک و بلوک های یونولیتی)
برای اجرای سقف در ساختمان سازی، انواع مختلف بلوکهای سقفی استفاده می شود. هر یک از آنها مزایا و معایب خاص خود را دارند.
بلوکهای سقفی یونولیت که به نام های پلاستوفوم، پلی استایرن انبساطی و فوم سقفی نیز شناخته می شود بیشترین کاربرد را در سقف های تیرچه و بلوکی را دارند.
سبک بودن بلوکها یونولیت که هم باعث سبک شدن سقف و سازه، افزایش سرعت اجرای سقف و راحتی کارگران می شود.
نداشتن پرتی و نشکستن در زمان حمل از کارخانه تا محل پروژه.
عدم نفوذ بتن به داخل بلوکهای یونولیت.
قابل استفاده با انواعتیرچه کرومیت، پیش تنیده، سفالی و بتنی می باشد.
معایب بلوک یونولیت
پخش تکه ها و خرده یونولیت های حاصل از اره کردن یونولیت به داخل تیرچه هاو منازل همسایه های ساختمان در حال ساخت.
خرید یونولیت بی کیفیت و غیر استاندارد که در زمان بتن ریزی باعث شکسته شدن بلوکها و هدر رفتن بتن می شود.
امکان آتش گرفتن یونولیت هایی که با مواد ضایعاتی و بی کیفیت غیر کند سوز تولید شده اند.
در صورت برش نامناسب قسمت آویز و نشیمن بلوکها بر روی تیرچه، یونولیت ها به میلگرد های عرضی (زیگزاگ) تیرچه می چسبند که موجب کم شدن عرض موثر بتن در جان تیرچه می شود.