همانطور که میدانید امروزه با پیشرفت تکنولوژی در همه صنایع مختلف شاهد تحولی عظیم بوده و هر صنعت با توجه به نیازهای خود رنگ و بویی مدرن و پیشرفته به خود گرفته است.
در این میان صنعت ساختوساز نیز از قافله عقب نبوده و با ارائه مصالحی کاربردی و درعینحال سبک و با بهرهوری بالا به جمع صنایع پیشرفته پیوسته است؛ اما آشنایی با این مصالح چه اهمیتی دارد؟ درواقع شناخت و آشنایی با متریال سنتی و مدرن بهمنظور ترسیم نقشههای ساختمانی و اجرای آنها ضروری است، ازاینرو فعالان حوزه ساختوساز باید بهخوبی با مواد و مصالح ساختمانی آشنا باشند تا سازهای مقاوم و بادوام احداث نمایند.
در دنیای مدرن اما مصالح ساختمانی نوین توسط صنعتگران تولید و به بازار عرضه میشوند که در مقایسه با مصالح قدیمی قابلیتها و مزایای بیشماری دارند؛ بنابراین در این بخش از سازه افزار به معرفی و ارائه انواع مصالح ساختمانی سنتی پرداخته و پسازآن به سراغ معرفی مدرنترین مصالح موجود در این حوزه میرویم، پس با ما همراه باشید.
بهطورکلی مصالح ساختمانی به محصولات یا متریالی گفته میشود که از آنها در احداث و ساخت سازههای مختلف از واحدهای مسکونی گرفته تا پلها و ساختمانهای صنعتی استفاده میشود. جالب است بدانید که در احداث یک بنا معمولاً از مصالح مختلفی به استفاده میشود که این مواد بهصورت طبیعی یا مصنوعی و خام یا ترکیبی مورداستفاده بوده و طبیعتاً هر یک دارای ویژگیهای منحصربهفرد و خاصی میباشند. در همین راستا همانطور که میدانید رایجترین مصالحی که از گذشته تا امروز مورداستفاده قرارگرفتهاند و همچنان جایگاه خود را در صنعت معماری و ساختمانسازی حفظ نمودهاند چوب، سیمان، فلز، آجر و بتن میباشند که در ادامه به معرفی و بررسی تکتک آنها در کنار مصالح نوین میپردازیم.
بهطورکلی مصالح ساختمانی بر اساس جنس معمولاً به دو دسته مصالح مرکب و مصالح ساده تقسیمبندی میشوند که هر یک از آنها به شرح زیر میباشد.
بهطورکلی مصالح ساده به متریال طبیعی یا مصنوعی گفته میشود که مواد تشکیلدهنده آنها مشابه بوده و معمولاً مصالحی نظیر شن، آجر، سیمان و بلوک در دستهبندی این نوع از محصولات قرار میگیرد.
دراینبین اما مصالح مرکب به مصالح طبیعی و یا مصنوعی گفته میشود که در تولید آنها معمولاً از چند نوع متریال مختلف استفاده میگردد که از انواع آن میتوان به ملات، بتن و ایزوگام که در عرصه ساختمان بسیار پرمصرف میباشند، اشاره کرد.
دستهبندی انواع مصالح ساختمانی بر اساس نحوه تولید آنها معمولاً شامل رویه پیشساخته و یا به شکل درجا در صنعت ساختمان است؛ که در ادامه به معرفی هر یک از آنها میپردازیم.
مصالح پیشساخته به مصالحی گفته میشود که در کارخانه یا کارگاههای صنعت ساختوساز تولید و سپس به محل اجرای پروژه منتقل و در آنجا استفاده میگردند. به یاد داشته باشید که با استفاده از مصالح پیشساخته هزینههای کلی پروژه و زمان اجرای آن کاهش مییابد. همچنین با کاهش میزان ضایعات ساختوساز، گامی مؤثر در جهت حفظ محیطزیست برداشته خواهد شد؛ بنابراین استفاده از این نوع از مصالح ساختمانی همواره با محبوبیت خاصی برخوردار است. از طرفی لازم به ذکر است که این مصالح در برابر اعمال تغییرات از انعطافپذیری لازم برخوردار نبوده و مراحل اولیه طراحی و تولید آنها زمانبر میباشد، اما در کنار این مسائل اهمیت و کارایی مصالح پیشساخته در ساختوساز را نمیتوان نادیده گرفت. دال بتنی پیشساخته، دیوارهای بتنی پیشساخته، پانلهای گچی پیشساخته، کاشی و سرامیک، انواع بلوک و آجر ازجمله مصالحی هستند که در کارخانه تولید و سپس در اختیار سازندگان قرار میگیرند.
مصالح درجا یا قابل ساخت در محل پروژه همانطور که از نام آنها مشخص است به مصالحی گفته میشود که در محل اجرای پروژههای ساختوساز تولید و مورداستفاده قرار میگیرند. بهعنوانمثال ازجمله مصالح ساختمانی درجا میتوان به انواع ملات، قیرگونی درجا، اسکلت ساختمان، چهارچوب درجا و بتن درجا اشاره نمود.
همانطور که در بخش اول این مقاله اشاره کردیم، هدف اولیه ما آشنایی کامل شما با انواع مصالح ساختمانی سنتی که از دیرباز مورداستفاده قرار میگرفتند است که این مصالح ساختمانی ساده را میتوان به شرح زیر نام برد:
خاک رس ازجمله ترکیباتی از مواد عالی و معدنی میباشد. بهطورکلی خاکها به دودسته چسبنده و غیر چسبنده تقسیم میشوند و دارای دانهبندی ریز یا درشت میباشند. در این میان خاک رس یکی از انواع خاکهای چسبنده میباشد که در ساختوساز مورداستفاده قرار میگیرد. این خاک نتیجه فرسایش سنگهای مختلفی ازجمله دگرگونی و آذرین است. جالب است بدانید که نکته مهم در استفاده از این متریال، انتخاب نمونهای باکیفیت از آن هست چراکه این نوع خاک میتواند بهترین متریالی باشد که از آن برای کنترل دمای ساختمان استفاده میشود. درواقع همانطور که مطرح شد استفاده از خاک رس به ایجاد پایداری گرما در ساختمان کمک میکند و ازآنجاییکه ساخت واحدهای مسکونی معمولاً با ورود گرما یا سرما همراه است، استفاده از خاک رس در ساختمانسازی تا حد زیادی میتواند در تثبیت و کنترل دما کارگشا و مؤثر باشد.
کاربرد خاک رس
بهطورکلی از خاک رس در تولید مصالحی مثل آجر، کاشی، سرامیک، کاهگل، ملات گچوخاک، ملات گل آهک و سفال استفاده میشود و مسلماً دلیل اصلی استفاده از این نوع خاک قیمت مقرونبهصرفه، سهولت در استفاده و کند گیر بودن آن میباشد.
همانطور که میدانید آجر نوعی سنگ مصنوعی است که از پختن خشت خام و دگرگونی آن براثر گرما به دست میآید. بهطورکلی میتوان مطرح کرد که خاک آجر مخلوطی از خاک رس، ماسه، فلدسپات، سنگآهک، سولفاتها، سولفورها، فسفاتها، کانیهای آهن، منگنز، منیزیم، سدیم، پتاسیم و سایر مواد آلی میباشد. در یک نگاه کلی آجرها معمولاً با ظاهری توپر، توخالی و متخلخل ساخته میشوند که هر یک ویژگی مخصوص به خود را دارد. در انواع توپر این محصول مقاومت بالایی را شاهد هستید که برای ساخت دیوارهای باربر مورداستفاده قرار میگیرند. درحالیکه انواع توخالی و سوراخدار آن دارای تخلخلهای بیشماری بوده و به روش پرسی و برای کارهای سبکتر ساخته میشوند.
لعاب یک پوشش حفاظتی برای سطح آجر است که مقاومت آن را در برابر عواملی نظیر هوازدگی، فرسایش، عوامل شیمیایی و نفوذ آب افزایش میدهد. آجر لعابکاری شده سطحی صاف و صیقلی دارد که علاوه بر مقاومت بالا باعث زیبایی ساختمان نیز میشود.
این آجرها بهصورت سوراخدار تولید میشوند و در صورت استفاده، سوراخها با ملات پر میشود تا استحکام و مقاومت سازه بالا رود. تعداد سوراخهای تعبیهشده در آجر ماشینی ۸ الی ۱۰ عدد میباشد و اصولاً برای ساخت دیوار و در مرحله سفتکاری از آن استفاده میشود.
آجرنسوز همانطور که از نامش پیداست نوعی آجر است که ازنظر ساختاری با سایر آجرها متفاوت است. درواقع آجرنسوز از مواد اولیه خاصی مانند کانیهای معدنی نسوز به دست میآید و دارای یک ساختار مولکولی منظم و مقاوم است که در دماهای بالا متلاشی نمیشود.
آجر دکوراتیو نمونهای از آجرهایی است که امروزه استفاده از آنها در طراحی دکوراسیون داخلی زیاد به چشم میخورد.
آجر ماسه آهکی نوعی آجر است که اغلب در پیسازی ساختمان کاربرد دارد. مقاومت فشاری این آجر بالاست، ازاینرو ظرفیت باربری آن نیز بالا بوده و از آن در ساخت دیوارهای حائل و حمال استفاده میشود.
آجر فشاری بهصورت دستساز ساخته میشود و اغلب در مرحله زیر کاری و سفتکاری ساختمان قابلاستفاده میباشد. جالب است بدایند که بهطورمعمول بعد از خشتزنی با دست، کارگران با فشار دست خود گوشههای قالب را با گل مخصوص پر میکنند که همین عملکرد دلیلی برای نامگذاری این نوع از آجرها است.
معمولاً آجرها با توجه به جنس و ابعاد خود دارای کاربردهای متنوعی میباشند که ازجمله آن میتوان به مواردی چون استفاده در کفپوش، دیوار پوش و در برخی موارد دیوارکشی اشاره کرد. درواقع آجر ازجمله محصولاتی با تنوع کاربری گوناگونی است که مشتریان میتوانند بنا بر سلیقه خود بهترین نمونه موردنظر خود را انتخاب کنند.
سنگ یکی از پرکاربردترین و رایجترین مصالح ساختمانی است که از گذشته تا امروز مورداستفاده قرارگرفته است. عنصر اصلی تمام سنگها سیلیس است اما با توجه به شرایطی که در آن شکل میگیرند شامل کانیها و مواد تشکیلدهنده متفاوت خواهند بود. یکی از مزیتهای استفاده از این متریال در دسترس بودن آن میباشد... ازجمله ویژگیهای سنگ ساختمانی میتوان به دوام و مقاومت بسیار بالا، جلا پذیری مطلوب، مقاومت سایشی و ضربهای بالا، قابلیت برش و صیقل، قابلیت شستشو، ثبات رنگ، مقاومت در برابر حرارت و رطوبت، مقاومت کششی و خمشی مناسب، غیرقابل نفوذ بودن، سختی و مقاومت فشاری بالا و پایداری در برابر مواد اسیدی و قلیایی اشاره نمود.
گرانیت نوعی سنگ آذرین است که به دلیل داشتن چگالی و سختی بالا ازجمله مصالح بادوام محسوب شده و دارای قیمت بالایی میباشد، چراکه استخراج، برش و صیقل دادن آن هزینهبر میباشد. این سنگ نفوذناپذیر است و در برابر ضربه و نفوذ آب مقاومت بالایی دارد. لازم به ذکر است که سطح گرانیت را میتوان صیقل داد و از جذابیت آن در ساختمان بهره برد.
سنگ کوارتزیت ازجمله سنگهایی است که در برابر هوازدگی بسیار مقاوم است. قیمت این سنگ نسبت به سایر سنگها پایینتر است، بنابراین برای استفاده در ساختمان مقرونبهصرفه است. این سنگ شباهت زیادی به سنگ گرانیت دارد اما از آن سختتر میباشد. همچنین لازم به ذکر است که ظاهر این سنگ بلوری معمولاً به رنگ آن قرمز، خاکستری و قهوهای سوخته در طبیعت یافت میشود.
سنگ مرمر از قابلیت صیقل پذیری بالایی برخوردار است و سطحی آینهای دارد، اما ازآنجاییکه مقاومت آن در برابر رطوبت و آلودگی کم است، برای نماسازی ساختمان چندان توصیه نمیشود. سنگ مرمر دارای رنگهای قرمز، زرد، سفید، خاکستری، ارغوانی و سبز است و زیبایی بینظیری به ساختمان میبخشد.
اولین نکته در باب این نوع از سنگها این است که سنگ مرمریت هیچ شباهتی به سنگ مرمر ندارد. درست است که سنگ مرمریت آب را جذب نمیکند اما در برابر هوازدگی و بارانهای اسیدی مقاومت کمی دارد. همچنین لازم به ذکر است که این سنگ به سه دسته سنگ چینی، سنگ کریستال و سنگ ابری دستهبندی میشود.
سنگ تراورتن در مناطق گرمسیر برای تزئین خارجی ساختمان به کار میروند و میتوان از انواع آن به استالاكتيت و استالاگميت ها اشاره نمود. ازجمله معروفترین سنگهای تراورتن، سنگ تراورتن حاجیآباد است که در کل دنیا شناختهشده است. همچنین لازم به ذکر است که این سنگ دارای طرح ابر و بادی و موجدار است و از قابلیت برشکاری فوقالعادهای برخوردار میباشد.
ماسهسنگ ازجمله سنگهای رسوبی است که از اتصال دانههای سیلیسی ایجاد میشود. این سنگ دارای رنگهای سفید، خاکستری، قهوهای مایل به قرمز، زرد، قرمز و قهوهای است.
سنگ ازاره که معمولاً با نام سنگ تیشه شناخته میشود و معمولاً بهمنظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوارها استفاده میشود.
جالب است بدانید که سنگ گیوتین با نام سنگ قیچی شناخته میشود و نمونهای از انواع سنگ دکوراتیو میباشد. لازم به ذکر است که سنگ گیوتین از قرار گرفتن تکه سنگهای تراورتن بهوسیله ملاتی که پایه رزینی دارد، ایجاد میشود.
سنگ آنتیک در دسته سنگهای دکوراتیو قرار دارد که از قرار دادن خردهسنگهای تراورتن در کنار یکدیگر ساخته میشود.
جالب است بدانید که این سنگ نوعی سنگ آذرین درونی است که دارای رنگ تیره و بافتی درشت میباشد. رنگ گابرو سبز، سیاه و خاکستری مایل به سبز است که با صیقلکاری جلوهای بینظیری برای ساختمان پیدا میکند.
یکی دیگر از سنگهایی که برای نماکاری ساختمان، کف و پلهها مورداستفاده قرار میگیرد، سنگ دیوریت است. این سنگ دارای رنگبندی خاکستری، خاکستری تیره و خاکستری مایل به سبز میباشد.
تنوع بالای سنگ امکان استفاده از این متریال را در مکانهای مختلف فراهم نموده است. ازجمله کاربردهای این مصالح مقاوم و بادوام در ساخت تونلها، پلها، پوشش دیوار داخلی ساختمان، نماکاری، زیرسازی جادهها، دیوار و شالوده، کف خیابان و پیادهرو و تزئینات مختلف است.
چوب از مصالحی محبوب و گرانقیمت بهحساب میآید که دارای انواع گوناگون است. در همین راستا جالب است بدانید که یکی از عوامل تأثیرگذار در میزان کیفیت چوب، شرایط رشد آن میباشد، ازاینرو کیفیت انواع مختلف آن نیز با یکدیگر متفاوت میباشد. از طرفی چوب ازجمله مصالحی با حساسیت شدید به شرایط آب و هوایی نقاط مختلف است و همین مسئله در کنار مسائل زیستمحیطی عاملی برای عدم همهگیری چوب بهعنوان مصالح پرکاربرد میباشد.
در کل چوب را میتوان به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم نمود. چوب طبیعی به چوب درختان جنگلی گفته میشود، درحالیکه چوبهای مصنوعی حاصل فرآوری چوب طبیعی میباشند.
بهطورکلی چوب راش به رنگ کرم مایل به قرمز است. راش چوبی نیمه سنگین و دارای بافتی همگن و تقریباً مقاوم در برابر حشرات و قارچها است. بعضی از انواع چوب راش به مصرف کارخانهها روکش و تخته لایه میرسد و برخی نیز برای تهیه مبلمان بهکاربرده میشود.
چوب افرا سفید مایل به کرم با درخشندگی کموبیش صدفی است. از طرفی این نوع از چوبها نیمه سنگین با پرداخت آسان همراه بوده و همین مسئله که باعث شده است تا در صنعت مبلمان و روکش گیری جایگاه ویژهای داشته باشد.
چوب گردو چوبی ریزبافت، به رنگ خاکستری مایل به قهوهای تیره و دارای نقوش زیبا و نسبتاً بادوام است. جالب است بدانید که از چوب گردو بیشتر در کارهای هنری و تزیینی، تهیه روکش، خراطی ساخت مبلمان، ساخت آلات موسیقی، قنداق تفنگ، مجسمهسازی، منبتکاری و معرقکاری استفاده میشود.
توسکا چوبی نیمه سنگین تا سبک است که به دلیل پرداخت و رنگپذیری شکاف خوری و ابزار خوری خوب در صنعت مبلمان مصرف دارد ولی ازجمله چوبهای کمدوام بوده که البته لازم به ذکر است که نسبت به رطوبت مقاومت خوبی دارد.
چوب چنار نیمه سخت و سنگین و بادوام بوده که از آن برای ساخت دربهای اماکن متبرکه، دسته ابزار، صندلی، غربال، صندوق استفاده میشود.
بلوط چوبی به رنگ قهوهای روشن تا تیره، درشتبافت و بادوام است. این چوب نسبتاً نیمه سخت و یا نیمه سنگین است و در برابر سایش مقاومت زیادی دارد و بهترین چوب برای پارکت، ساخت مبلمان، راهآهن، مدلسازی است.
چوب تبریزی به رنگ سفید تا کرم روشن است و نسبتاً نرم، سبک است که از طرفی کار با آن آسان است. از چوب تبریزی برای کاغذسازی، کبریتسازی، جعبه سازی و ادوات کشاورزی استفاده میشود.
این نوع از متریال چوبی ریزبافت به رنگ سفید تا سفید مایل به کرم و سخت و نیمه سنگین است. این چوب در مقابل ضربه و سایش مقاومت دارد و در کاغذسازی، تولید تخته خرده چوب، تخته فیبر، واگن سازی و ساخت دسته ابزار استفاده میشود.
جالب است بدانید که چوب روسی بهطورکلی شامل گونههایی مانند نراد، نوئل و انواع کاجها میشود و این نوع از چوبها معمولاً فاقد مجاری صمغی، راست تار، سبک با هم کشیدگی کم، میباشند. ولی باوجود تمام مزایا بهراحتی در مقابل قارچها دچار مرض شده و از استحکام آنها کاسته میشود. لازم به ذکر است که این چوب به علت سبکی و ضریب الاستیته بالا از بهترین چوبها برای اسکلت ساختمانها است.
چوب آکونه (گابون) به رنگ صورتی کمرنگ تا پررنگ، سبک، نرم، ریزبافت و کمدوام بوده که بهخوبی ورقه ورقه میشود. از این چوب برای تهیه کاغذسازی، قایقهای سبک و غیره استفاده میشود.
چوب ساج به رنگ قهوهای طلایی تا قهوهای بوده و بسیار سنگین و بادوام است. این چوب در صنعت کشتیسازی، صنایع ظریف بهخصوص خاتمکاری، ساخت ابزار آزمایشگاهی، روکش گیری و قسمتهای بیرونی و داخلی ساختمان استفاده میشود.
چوب شمشاد ازجمله چوبهایی با چگالی بالا میباشد و از آن در کارهایی مانند خاتمکاری و منبتکاری استفاده میشود.
چوب لاله درختی چوبی است با بافتهای نزدیک و متراکم به رنگ زرد که به دلیل کیفیت عالی در ساخت انواع مبلمان قیمتی، ظروف چوبی، جعبهها، اسباببازی و بسیاری از موارد مشابه به کار میرود.
چوب آبنوس ازجمله متریالی است که به دلیل سختی و استحکام بالا در ساخت مواردی نظیر انواع مبلمان، میز و صندلی و پیانو مورداستفاده قرار میگیرد.
چوب زبانگنجشک (ون) دارای مقاومت و سختی مناسب و دارای قابلیت فرم پذیری خوبی میباشد. رنگ این چوب نیز عموماً زرد ملایم است که برای ساخت که برای قطعات چوبی مانند قاب و فرم تابلوها، عصا و راکت تنیس معمولاً استفاده میشود.
بهطورکلی از چوب برای مصارف گوناگون ساختمانی ازجمله ساخت درب و پنجره، اعضای باربر ساختمان، نماسازی بنا، کفپوش، دیوار پوش، راهپله و تیرهای چوبی استفاده میشود.
آهنآلات ازجمله مصالحی هستند که به دلیل مقاومت بسیار بالا و قابلیت شکلپذیری بهوفور در امور ساختوساز استفاده میشوند. اصولاً این مصالح بهصورت خالص به کار نمیروند، بلکه معمولاً آلیاژهای آن مورد مصرف قرار میگیرند؛ که این موارد شامل فولاد، مس، چدن، آلومینیوم و فولاد ازجمله آلیاژهای آهن هستند که هرکدام کاربرد متفاوتی دارند.
از آهنآلات در ساخت انواع ابزارهای ساختمانی، تیرآهن، انواع ورقها، انواع درب، نبشیها و انواع میلگرد استفاده میشود. لازم به ذکر است که شما میتوانید برای اطلاع از قیمت آهنآلات به بخش قیمت لحظهای پرشین سازه مراجعه و از قیمت بهروز این مصالح کاربردی آگاهی پیدا کنید.
شیشه مادهای شفاف باقابلیت عبور نور است که در مصارف ساختمانی کاربرد ویژهای دارد. در ساخت این محصول بهطورکلی از ماسه و سیلیکاتها استفاده میشود. این متریال بسیار شکننده است، ازاینرو بهمنظور افزایش مقاومت آن در برابر عوامل مختلف از تثبیتکنندههای مختلفی در تولید استفاده میشود. لازم به ذکر است که انواع شیشه مختلف در بازار موجود میباشند که ازجمله آنها میتوان به شیشهرنگی، شیشه دوجداره، شیشه نشکن، شیشه ضد آتش، شیشه سکوریت، شیشه خم، شیشه رفلکس و شیشه هوشمند مات شونده اشاره کرد.
از شیشه در ساخت درب و پنجره، نماکاری ساختمان، ساخت آینه، ساخت نورگیر، کاشی شیشهای، بلوک شیشهای و المانهای دکوراتیو استفاده میشود. این روزها شیشه دوجداره در ساخت درب و پنجره و شیشه رفلکس برای نمای ساختمان کاربرد دارند.
بهطورکلی گچ ازجمله مصالحی کاربردی و پرمصرف بوده که بهصورت پودری نرم و سفیدرنگ استفاده میشود که از سنگ گچ به دست میآید. جالب است بدانید که این ماده مستقیماً از سنگ گچ حاصلشده و از هیچ ماده افزودنی در تولید آن استفاده نمیشود.
بهطورکلی قیمت گچ سفیدکاری بسیار مناسب بوده و از آن بهمنظور پوشش سطح و سفیدکاری دیوارها استفاده میشود.
این گچ از فرآوری گچ معمولی تولید میشود و معمولاً بهمنظور کشتهکشی، سفیدکاری و گچبری مصرف میشود.
بهطورکلی این نوع از گچها دانهبندی بسیار ریز دارد و زمانگیرش آن طولانیتر است. لازم به ذکر است که از این متریال برای کشتهکشی بنا و ساخت پنلهای پیشساخته گچی استفاده میگردد.
این گچ در برابر رطوبت مقاومت مناسبی دارد و از انتقال حرارت و صوت جلوگیری میکند. گچ سیوا از ترکیب گچ میکرونیزه با سایر افزودنیها حاصل میشود و برای زیر کاری متریالی مناسب بهحساب میآید.
چسبندگی این نوع گچ به نسبت سایر گچها بالاتر بوده ازاینرو بر روی انواع سطوح از قبیل بلوکهای بتنی، سطوح فومی و سطوح بتنی متخلخل قابلاجرا است.
گچ ازجمله مصالحی است که در ساخت ملات، سفیدکاری سقف و دیوارهای ساختمان، ساخت پنلهای پیشساخته و المانهای دکوراتیو استفاده میشود.
سیمان ازجمله مصالحی است که از ترکیب مواد آهکی مانند آلومینیوم اکسید و سیلیسیم تشکیل میشود. این ماده بهصورت پودری بسیار نرم تولیدشده و ترکیب آن با آب مادهای سخت به نام بتن را ایجاد مینماید که نقش مهمی در مقاومسازی سازههای مختلف ایفا میکند. لازم به ذکر است که انواع سیمان در یک نگاه کلی شامل، سیمان پرتلند، سیمان رنگی و سیمان نسوز است.
همانطور که میدانید سیمان مهمترین ماده در ساختوساز است و از آن برای مصارف متعدد نظیر ساخت قطعات از پیشساخته، ساخت تونلها و پلها، راهسازی و تولید بتن استفاده میشود.
ملات مادهای چسبنده است که از ترکیب چند ماده حاصلشده است. بهطورکلی ماده پرکننده و ماده چسباننده دو جزء اصلی ملات هستند که بیشترین حجم مخلوط را ماده پرکننده به خود اختصاص میدهد. جالب است بدانید که در تولید ملات از مواد افزودنی شامل هواسازها، روان کنندهها، مواد پوزولانی، رنگدانهها و مواد نگهدارنده آب بهمنظور افزایش خواص ملات استفاده میشود؛ اما در کل ملات ها به سه دسته زیر تقسیم میشوند که شامل:
بهطورکلی به ملات هایی نظیر ملات کاهگل و ملات گچوخاک که در برابر هوا خود را گرفته و خشک میشوند، نوع هوایی گفته میشود.
جالب است بدانید که اگر به ملاتهای معمولی مواد افزودنی خاصی اضافه شود، آن ملات از قابلیت لازم برای استفاده در مکانهای مختلف برخوردار میشود. بهعنوانمثال با افزودن مواد آببند به ملات میتوان از آن در مکانهایی که در معرض آب و رطوبت قرار دارند ازجمله استخرها و منابع آبی استفاده کرد.
به ملاتهایی که بهمنظور استفاده در محیطهای آبی تولید میشوند و اگر در مجاورت با آب یا رطوبت قرار گیرند سخت میگردند، ملات آبی گفته میشود. جالب است بدانید که ازجمله ملاطهای آبی میتوان به ملات ماسه و آهک، ملات ماسه و سیمان و ملات خاک شنی و آهک اشاره نمود.
ملات آهک در پروژههای روسازی بهندرت به کار میروند، هرچند زمانی در سنگفرشها استفاده میشد. امروزه، استفاده از این ملات به دیوارچینی و سنگکاری قائم و پروژههایی که در آن از مصالح سنتی استفاده میشود محدود میشود.
بهطورکلی همانطور که در بخش قبل نیز توضیح دادیم از ملات ها مختلف ساختمانی به جهت روکاری، زیر کاری، آببندی و همچنین ایجاد استحکام و مقاومت در بناها و سازههای بهمانند پلها، ساختمانها استفاده میشود.
بهطورکلی بتنها ازجمله پرمصرفترین مصالح ساختمانی بوده و معمولاً از مخلوط آب و سیمان به دست میآید و سیمان مورداستفاده در بتن از نوع پرتلند میباشد. لازم به توضیح است که در هنگام ساخت این محصول بهمنظور جلوگیری از ایجاد حباب که موجب کاهش استقامت بتن میشود، از ویبراتورهای ویژهای میتوان استفاده نمود.
بهطورکلی به بتنی که دارای روزنهها و حفرههای متعدد بهمنظور عبور آب یا هوا باشد بتن متخلخل گفته میشود.
بتن سبک هوادار در مکانهایی که امکان ذوب و انجماد بتن وجود دارد استفاده میگردد و جالب است بدانید که در تولید این بتن از افزودنیهای هوا زا استفاده میشود.
بهطورکلی به بتنی که در ساخت آن از سنگدانههای سنگین استفاده میشود، بتن سنگین گفته میشود. جالب است بدانید که وزن این بتن بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است.
بتن سبک به بتنی گفته میشود که سنگدانههای آن وزن کمی دارند. درواقع اگر وزن بتن کمتر از 1920 کیلوگرم بر مترمربع باشد، جزء بتن سبک به شمار میآید. لازم به ذکر است که از بتن سبک برای ساخت بلوکهای بتنی استفاده میشود.
بتن خود متراکم به بتنی گفته میشود که نیاز به ویبره نداشته و تنها با وزن خود متراکم میگردد. بهطورکلی این بتن برای بتنریزیهای حجیم کاربرد دارد.
جالب است بدانید که هنگامیکه نسبت آب به سیمان کم شود، بتن با مقاومت بالا تولید میگردد. لازم به ذکر است که خواص مکانیکی این بتن بسیار بالاست و مواد شیمیایی نمیتوانند به آن آسیبی وارد کنند.
در این نوع بتن از مواد پلیمری بهمنظور اتصال سنگدانههای بتنی استفاده میشود، ازاینرو در تولید آن سیمان حذف میشود.
بتنها با توجه به نوع خود در مکانهای مختلف مورداستفاده قرار میگیرند اما در کل برای ساخت پلها، سدها، کفسازیها، تونلها و کفپوش کاربردهای فراگیری دارند.
ایزوگام نوعی پوشش مقاوم از قیر و الیاف مختلف مصنوعی میباشد که بهوسیله گرما چسبانده میشود تا از نفوذ آب و رطوبت به محیط زیر خود جلوگیری کند و معمولاً عمر مفید آن در حدود ۱۰ سال میباشد.
انواع ایزوگام ازنظر لایه به سه دسته تقسیم میشود که شامل:
این نوع متریال از یکلایه تشکیلشده است که معمولاً لایه داخلی تشکیلدهنده آن، الیاف پلیاستر یا اسپان باند است. این ایزوگامها چون تک لایه هستند دارای انعطاف بالاتری میباشند و در مکانهای گنبدی و جایی که نیاز به انعطاف بیشتری دارد مورداستفاده قرار میگیرند.
نوع دیگی از ایزوگام که به آن ایزوگام دولایه گفته میشود، از دو لایه داخلی الیاف پلیاستر و الیاف شیشه استفادهشده است. الیاف شیشه یا اصطلاحاً تیشو برای استحکام بیشتر ایزوگام استفاده میشود. این نوع از ایزوگام بهراحتی خم نمیشود و معمولاً دوام بالاتری و جذب قیر بیشتری نسبت به ایزوگام تک لایه دارد.
نوع دیگری از ایزوگام به ایزوگام سه لایه معروف است، این ایزوگام از سه لایه الیاف داخلی استفادهشده که این نوع ایزوگام با جذب قیر بالاتر دارای کیفیت بالاتر نیز است.
بهطورکلی ایزوگام به علت سبکی و مقاومت زیادی که دارد بهتنهایی یک عایق رطوبتی کامل میباشد و در موارد مختلفی مانند پشتبامها، ایرانیت، پی ساختمان، استخرها، مخازن آب تونلها، کانالهای آبیاری، سرویسهای بهداشتی، پلها و بسیاری از موارد دیگر کاربردهای گستردهای دارد.
همانطور که میدانید با پیشرفت تکنولوژی عرصه مصالح ساختمانی نیز عقب نمانده و انواع متریال جدید به جمع این صنعت پیوستهاند که ازجمله آنها شامل:
الوارهای چوبی تودهای ازجمله مصالح نوین در صنعت ساختوساز به شمار میرود که با تمامی انواع الوار به کار گرفتهشده و آنچه میشناسید در صنعت ساختوساز متفاوت است. این الوارهای تودهای در سال 2019 برای اولین بار به بازار پیش رو معرفیشده و درواقع از چوب ساختهشدهاند اما تحت فرآیندهای مهندسی خاص بهصورت لایهلایه تولید میشوند. هدف از ساخت این ساختار لایهلایه افزایش استحکام و ماندگاری آنها است که مسلماً این رویه این نوع از الوارها را برای کاربرد در پروژههای ساختمانی بزرگتر و حرفهایتر بسیار مناسب کرده است. همچنین شایانذکر است در پروژههای بزرگ از این الوار در ترکیب با سایر مصالح آهنی و بتنی استفادهشده است.
آجرهای خنککننده یکی دیگر از محصولات نوآورانه در صنعت ساختوساز به شما میروند که گاهی نیز آجرهای هیدرو سرامیک نامیده میشوند. این آجرها بهعنوان یکی از جدیدترین مصالح از رس و هیدرو ژل ساختهشده و بهطورمعمول در قسمت بیرونی ساختمانها قابلیت اجرا دارد. بهطورکلی کارکرد این آجرها بسیار ساده میباشد چراکه با حرکت هوا به سمت آجر، مواد هیدرو ژل آب را جذب و آن را در داخل آجر ذخیره میکنند. این آب ذخیرهشده در آجر بهمنظور خنک کردن فضای داخل ساختمان در طی روزهای گرم آزاد میشود. لازم به ذکر است که آجرهای خنککننده از پتانسیل بالایی در کاهش مصرف انرژیهای مختلف برخوردار هستند.
جالب است بدانید که امروزه در تعدادی از کشورهای جهان ته سیگارها دیگر موادی زائد بهحساب نمیآیند و بهعنوان مصالحی نوآورانه مورداستفاده قرار میگیرند. درواقع ته سیگارها را میتوان با آجرها ترکیب کرد و ازآنجاییکه این ضایعات شکلی رشتهای دارند میتوانند ماندگاری و کارایی این مصالح ساختمانی را افزایش دهند. از طرفی نیز استفاده از این مواد میتواند به پاکیزگی محیطزیست و همچنین پایین آوردن هزینه تولید مصالح کمک زیادی کند. در همین راستا لازم به ذکر است که آجرها و بلوکهای ساختهشده با این مواد بهمراتب سبکتر از موارد قبل بوده و ازنقطهنظر انرژی نیز بازدهی بهمراتب بهتر و بالاتری دارند.
ازجمله جالبترین و کاربردیترین مصالحی که اخیراً نام آن در صنعت ساختوساز مطرحشده است نوعی از آجرهای مهندسیشده است که از قابلیت تصفیه کردن هوای محیط داخلی برخوردار هستند. بهطورکلی آجرهای تصفیهکننده بهعنوان یکی از مصالح نوین به نحوی مهندسی و فرآوری شدهاند که هوای آلوده ورودی را فیلتر و مواد آلودهکننده را حذف میکنند. این آجرها بهطورمعمول در فضای بیرونی ساختمان مورداستفاده قرارگرفته و جریان هوا با ورود به درون این آجرها کاملاً تصفیه میشود. لازم به ذکر است که این آجرهای دولایه و عایق، قادر به فیلترسازی 30 درصد از ذرات ریز و 100 درصد از ذرات درشت هستند.
سیمانهای روشنگر بدون شک یکی از خلاقانهترین و جدیدترین مصالح ساختمانی هستند که در سال اخیر تحقیقات گستردهای بهمنظور تولید در مقیاس وسیع و استفاده از آن در پروژههای عمرانی بزرگ صورت گرفته است. بهطورکلی نحوه عملکرد این سیمان بدین گونه است که نور خورشید را در طول روز جذب و در شب و مواقع نیاز آزاد میکند و روشنایی خاصی به فضا میبخشد. جالب است بدانید که با این روش میتوان سالانه صرفهجوییهای بسیار زیادی را در مصرف انرژی بهویژه برق صورت داد. همچنین ناگفته نماند این سیمان با بتن شفاف کاملاً متفاوت است.
بهطورکلی ترکهای حاصلشده در بتن همیشه یکی از اصلیترین معضلات مربوط به بتن و عملیات بتنریزی بوده است، جالب است بدایند که با گذشت زمان معمولاً ترکها بزرگتر میشوند و بهمرورزمان آسیبهای جدی به سازه وارد میکنند. در این میان بتن خودترمیم شونده از جمل مصالح نوین در راستای حل این مشکل است که اخیراً ابداع و بهمنظور غلبه بر این ترکهای ریزودرشت به کار گرفتهشدهاند. این بتنهای حاوی کپسولهایی از آب و باکتری زنده هستند. با ترک خوردن بتن، این کپسولهای باز و ترکیبات داخل آنها یعنی آب و باکتری با یکدیگر ترکیب میشوند و در مدتزمان کمی ترک حاصلشده با رسوب این واکنش پر میشود.
کابکوما درواقع مادهای ساختهشده از فیبر کربن ترموپلاستیک است که در مقایسه با آهن پنج برابر سبکتر است. از طرفی هم جنبه زیباشناختی بهمراتب بهتری دارد. کابکوما بهعنوان یکی از مصالح نوین ساختمانی در پروژههای عمرانی مختلفی همچون جادهسازی و پلسازی مورداستفاده قرار میگیرد. این ماده از مقاومت و ماندگاری بسیار خوبی برخوردار است و همین موضوع آن را برای محافظت از ساختمانها در برابر زمینلرزه ایدهآل ساخته است.
بهطورکلی سیمان قابلبرنامهریزی بهمنظور دستیابی به مقاومت در برابر آب و مواد شیمیایی ساختهشده است و بهطورکلی نوعی از سیمان بوده که میتوان آن را بهگونهای طراحی کرد که تخلخل کمتر و مقاومت بیشتری برابر مواد شیمیایی مختلف داشته باشد. این نوع از مصالح نوین از طرفی آسیبهای وارده به بتن را کاهش و از طرفی هم ماندگاری آن را افزایش میدهند.
سخن پایانی
همانطور که در این نوشتار همراه ما بودید، هدف ما از این مقاله آشنایی کامل شما با مبحث مصالح ساختمانی بود. همچنین در کنار معرفی مصالح سنتی در باب جدیدترین مصالح ساختمانی روز دنیا نیز صحبت کردیم که امیدواریم مفید واقعشده باشد همچنین از اینکه همراه با سازه افزار هستید بسیار خرسندیم.