درواقع عبور اکسیژن و رطوبت از سطح پوشش بتن در کنار انبساط ناشی از اکسیداسیون و همچنین وجود زنگزدگی سطح میلگردها به بتن بهطرف بیرون فشار آورده و باعث خرد شدن آن میشود. در همین راستا اسپیسرها ازجمله محصولاتی میباشند که امکان ایجاد فاصله و پوشش کافی را برای بتن فراهم کرده و بدین ترتیب نقش قابلتوجه و چشمگیری در افزایش عمر سازههای بتنی ایفا میکنند. بنابراین در این مقاله از سازه افزار در کنار شما هستیم تا شما را با این محصول کاربردی در امر ساختوساز آشنا نموده و اطلاعات دقیق و کاملی را دربارهی آن خدمت شما عزیزان ارائه کنیم. پس با سازه افزار برای یادگیری دقیقتر و بهتر همراه شوید.
اسپیسر بتنی به ابزارهای ساختمانی گفته میشود که در صنعت ساختمان بهعنوان فاصله نگهدار تلقی شده و برای تأمین فضای بین میلگرد و قالب از آن بهطور همگیری استفاده میشود. درواقع با استفاده از اسپیسرها عموماً میتوان ضعفهای متداول و قابل پیشگیری در سازههای بتن مسلح را پوشاند و تأثیر عوامل و عناصر مخرب اطراف آن را بهشدت کاهش داد. چراکه باگذشت زمان اکسیژن، رطوبت، کلر و سولفاتها در کنار سایر عوامل خورنده محیطی بانفوذ به درون میتوانند منجر به کاهش عمر مفید سازه بتنی شوند.
بهطورکلی انواع مختلفی از اسپیسرها در بازار وجود دارد که معمولاً بر اساس جنس مواد و کاربرد آن دستهبندی میشوند. حال در این بخش از این مقاله به معرفی انواع اسپیسر بتنی بر اساس جنس میپردازیم که شامل:
بهطورکلی این نوع از محصولات نسبت به اسپیسر بتنی و فلزی ارزانتر بوده به همین دلیل نیز کاربردهای زیادی را در ساختوساز شامل میشوند. البته در کنار بحث قیمت باید از معایبی این نوع اسپیسر ازجمله عدم چسبندگی مناسب به بتن و همچنین عدم تطابق ضریب حرارتی این دو نوع ماده با یکدیگر سخن به میان آورد. چراکه همین عدم تطابق عاملی برای یکسری مشکلات سازهای میباشد. از طرف دیگر اسپیسر پلاستیکی سختی زیادی در مقایسه با اسپیسرهای بتنی و فلزی ندارد. همچنین، همانطور که میدانید زمان تجزیه پلاستیک بسیار طولانیتر از سایر متریال ها میباشد و بنابراین میتوان ادعا کرد که عمر اسپیسر پلاستیکی حداقل برابر با عمر سازه بتنی میباشد. جالب است بدانید که این قطعه را باید یکی از پرکاربردترین نوع اسپیسر ها دانست چراکه در بتنهای مسلح از اسپیسرهای پلاستیکی با اندازه و اشکال مختلف میتوان استفاده کرد.
همچنین ازجمله مزایای استفاده از اسپیسرهای پلاستیکی به شرح زیر است:
درحالیکه اسپیسرهای پلاستیکی ازجمله محصولات ارزانقیمت در بین انواع اسپیسرها میباشند، اسپیسرهای بتنی نسبت به اسپیسر پلاستیکی گرانتر میباشد اما درعینحال سختی بالاتری نیز دارند. همچنین لازم به ذکر است که اسپیسر بتنی مقاومت فشاری بالایی داشته که بسیاری از ضعفهای اسپیسر پلاستیکی را برطرف نموده و باعث کاهش عوامل آسیبرسان به سازه بتنی میشود. لازم به یادآوری است که در زمان ساخت این اسپیسرها حتماً باید توجه شود که نوع بتنی که با آن اسپیسر بتنی ساخته میشود با بتن مورداستفاده یکی باشد تا ضریب حرارتی یکسانی داشته باشند.
کاربرد اسپیسرهای بتن برای رعایت پوشش میلگردها در سازههای مسلح مثل دالها، دیوارها، پیها و سایر حجمها بتنی مسلح است. همچنین بهطور کاربردی از این نوع از مصالح در پروژههای نظیر ساخت سد، تونل و سایر ساختمانهای مشابه استفاده میشود.
بهطورکلی در باب مزایای قابلتوجه این محصول میتوان به موارد زیر اشاره کرد که شامل:
اسپیسر فلزی نیز همانند اسپیسر بتنی سختی بالایی دارد و به نسبت اسپیسر پلاستیکی از قیمت بالاتری نیز برخوردار است. البته لازم به ذکر است که در طراحی این نوع اسپیسر باید دقت شود که بهگونهای ساخته شود که بتوان میلگردها را بهراحتی بر روی آنها قرار داد. در کنار این مسئله، ازجمله کاربردهای اسپیسر فلزی استفاده به شکل میلگرد خمشده یا مفتول در سازههای بتنی است.
اسپیسر بتن به معنای فاصله نگهدار می باشد که عموما فضای بین میلگرد و قالب را تامین می کند و از ضعف های متداول و قابل پیش گیری در سازه های بتن مسلح ، تاثیر عوامل و عناصر مخرب اطراف می باشد. اکسیژن، رطوبت، کلر، سولفات ها و سایر عوامل خورنده محیط می توانند با نفوذ به درون بتن و تماس با میلگرد ها باعث سرعت بخشیدن به خوردگی میلگرد شود و از عمر مفید سازه بکاهد .
ابزارهای ساختمانی که در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد می توان به اسپیسر بتن که معنی لغوی آن فاصله نگهدار است، اشاره کرد. اسپیسر بتن فضای میان میلگرد و قالب بتن را در بر میگیرد و از ضعف های معمول در سازه های بتن مسلح و نفوذ عناصر مخرب اصراف پیش گیری می کند. عوامل خورنده محیط مانند اکسیژن، رطوبت، کلر، سولفات ها و... با نفوذ به درون بتن و برخورد با میلگرد ها باعث تسریع خوردگی میلگرد و کاهش عمر مفید سازه می شوند.
دیواراین اسپیسر ها برای سطوح عمومی استفاده می شود که اصطلاحا به آن اسپیسر خورشیدی یا چرخشی گفته می شود. کاربرد آن ها در سطوح عمودی مانند دیوار، ستون و مقاطع مدور است و از این اسپیسر بتنمی توان در انواع بتن های پیش ساخته نیز استفاده کرد. میزان استفاده از این اسپیسر در دیوار ها ۳ عدد در هر متر مربع از سطح دیوار است و در ستون ۱۶ عدد در ستون های با ارتفاع ۳ متری و برای ستون هایی با ارتفاع بالاتر تعداد ۲۴ عدد است.
مقاومت عالی و تحمل بار نقطه ای تا ۳۰۰ کیلوگرم را دارد. دردال های بتنی و کف ها مورد استفاده قرار می گیرد. این قطعات به صورت دوتکه ( نری و مادگی ) هستند که قسمت مادگی با پایه پوشش ۲۵ – ۳۰ میلی متری ایجاد می کند و نری آن هم در سایز های ۹۰ الی ۱۵۰ میلی متر است. انتخاب آن ها بر اساس ضخامت سقف است و میزان استفاده از این اسپیسر ها ۴ عدد در هر متر مربع از واحد سطح است.
اسپیسر یا فاصله نگهدار هارد برای سازه های سنگین مانند فوندانسیون، تیر های سنگین و کف به کار می رود. این اسپیسر ها برای میلگرد تا قطر ۳۲ پیش بینی شده است و دارای توان و تحمل بار تا ۲۷۰ کیلوگرم می باشد .
استحکام مناسبی دارد و تحمل بار نقطه ای تا ۲۵ کیلوگرم را دارد. سازه های سبک، سقف های کامپوزیتی، قطعات پیش ساخته بتنی که قطر میلگرد آن ها زیر ۱۶ میلی متر است از این اسپیسر استفاده می کنند و میزان استفاده اسپیسر بتن سبک در هر متر مربع از واحد سطح ۴ عدد می باشد .
استحکام بالا با قابلیت تحمل بار نقطه ای تا ۱۵۰ کیلو گرم را دارد. در سازه های با وزن متوسط مانند تیر ها، پوتر ها و کف سازی های نیمه سنگین که قطر میلگرد آن ها ۱۰۰ الی ۲۰۰ میلی متر می باشد مورد استفاده قرار می گیرد. میزان مصرف در کف های متوسط و نیمه سنگین ۴ عدد در هر متر مربع از واحد سطح و در تبر ها و پوتر ها ۳ عدد در هر متر مربع می باشد .
مقاومت عالی با تحمل بار نقطه ای تا ۲۷۰ کیلو گرم است. کاربرد آن در کف سازی های سنگین و پر تراکم مانند فندانسیون و تیر و شناژ که قطر میلگرد آن ها از سایز ۱۸ الی ۲۳ میلی متر می باشد مورد استفاده قرار می گیرد. میزان مصرف در کف هایی با وزن سنگین و پر تراکم ۴ عدد در هر متر مربع از واحد سطح و در تیر ها و پوتر ها ۳ عدد در هر متر مربع می باشد .
اسپیسر های گیره دار در فرآیند بتن ریزی ثابت بوده و نمی چرخد همچنین نصب آنها راحت و آسان است. لذا در مواقعی که ثابت بودن و پایداری اسپیسر مد نظر است از این نوع اسپیسر استفاده می شود. وجود گیره بر روی این نوع اسپیسر ها باعث می شود تا سایر میلگرد های مورد استفاده در محدوده معین و خاصی محدود شود.
اسپیسر های بدون گیره محدودیتی برای سایز میلگرد به وجود نمی آورد ولی در هنگام نصب چرخش و جا به جایی وجود دارد و در صورت نیاز به پایداری آن ها باید از وسیله ای مثل قلاب سیمی از چرخش و حرکت آن ها جلوگیری کرد. طراحی اسپیسر ها به طریقی است که حداقل تماس با سطح قالب را داشته و به جهت جنس پلاستیکی آن ها از نفوذ عوامل خورنده جلوگیری می کند.
اسپیسر هایی هستند که با ترکیب دو یا چند مدل اسپیسر بتنجهت بهره گیری از مزایای آن ها به صورت توامان و یا جهت صرفه جویی در زمان نصب و هزینه به کار می رود. مثل اسپیسر دوبل ۳۰ – ۱۰۰ که یک فاصله نگهدار برای ایجاد پوشش بتنی مش های زیرین در ارتفاع ۳۰ میلی متری و نگهداری مش های بالایی در ارتفاع ۱۰۰ میلی متر برای استفاده در شبکه های دو مش می باشد. اسپیسر شبکه دوم می تواند با اندازه های مختلف بر روی اسپیسر کفی مونتاژ شود.
این نوع اسپیسر جهت استفاده در فوندانسیون ها و کف های سنگین کاربرد دارد. شکل هندسی این قطعه به گونه ای خاص طراحی شده است که می تواند بار نقطه ای تا ۳۰ کیلو گرم را طراحی کند. همچنین سایز میلگرد های مورد استفاده در این اسپیسر بین ۸ تا ۳۲ می باشد. این اسپیسر بتندر سایز های ۲,۵، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷.۵، ۱۰ میلی متر می باشد. عمده مصرف هارد فیلس ها برای تیر های با شبکه سنگین، فوندانسیون ها و کف ها ۴ عدد در متر مربع و در تیر ها ۳ عدد در متر طول می باشد.
این اسپیسر که مخصوص تیرچه بوده و باعث ایجاد پوشش بتن و ایجاد فاصله منظم عرض در میلگرد های طولی پایین ( در تیپ دو تایی ) و تقویت ( در تیپ سه تایی ) می گردد. تعداد استفاده در یک تیرچه پس از ۲۰ سانتی متر در ابتدا و انتهای تیرچه، هر ۵۰ سانتی متر یک عدد است.
بهطورکلی میتوان انواع اسپیسر را بر اساس کاربرد شامل موارد زیر دانست که شامل:
انواع این نوع از محصولات خود نیز شامل تقسیمبندی خاصی میشوند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
از کاربردهای این اسپیسر میتوان استفاده از آن برای بخشهایی از کف سازه نظیر فونداسیون گسترده، نواری، شناژها و بسیاری از موارد دیگر که شامل شبکههای میلگردی، پرتراکم و سنگین میشود، نام برد.
اسپیسر نیمه سنگین ماکس فیکس برای ایجاد پوشش بتنی در سازههای متوسط و نیمه سنگین مانند تیر و دال، شناژها و کفهای با وزن متوسط و با ایجاد پوشش بتن ۳۰ تا ۷۵ میلیمتر کاربرد دارد.
بهطورکلی اسپیسر مینی فیکس قطعهای ارزان و پرمصرف بوده که در شبکههای میلگردهای سبک مانند قطعات پیشساخته بتنی، سقفهای کامپوزیت، سقفهای عرشه فولادی و بسیاری از موارد دیگر استفاده میگردد.
یوفیکس جهت استفاده در سازههای با وزن متوسط مانند تیرها، پوترها و کفهای نیمه سنگین با توان باربری نقطهای 200 کیلوگرم طراحیشده است.
ساید فیکس در سازههای با وزن متوسط، مانند تیرها، پوترها، کفهای نیمه سنگین و … با توان باربری نقطهای 200 کیلوگرم طراحیشده است.
بهطورکلی دابل فیکس مخصوص استفاده در سقفهای دال بتنی و یا کفهای بتنی باضخامت نسبتاً بالا است که جهت مسلح سازی آنها از دو ردیف میلگرد استفادهشده است.
فلت بارها مخصوص استفاده بر روی سطوح نرم مانند بلوکهای پلی استایرن طراحی و فراوری شده است. همچنین لازم به ذکر است که بهترین محل قرارگیری اسپیسر فلت بار، محل تقاطع میلگردها است.
این نوع از اسپیسرها در سطوح افقی با شبکه میلگردی با قطر 6 تا 14 میلیمتر و یا سبک مانند سقفهای نرم، مورداستفاده قرار میگیرد. لازم به ذکر است که استفاده از آن در سایر سطوح سبک توصیه نمیشود، چراکه صفحه تخت زیرین ممکن است سازه را دچار ضعف مقطعی نمایید.
این نوع از اسپیسرها نیز مانند نوع افقی بر اساس متریال مورداستفاده و فضای کاربری تقسیمبندیهای متفاوتی دارند که شامل:
اسپیسر ویل فیکس با توجه به شکل هندسی آن برای سطوح عمودی مانند دیوارها، ستونها و مقاطع مدور در بتنهای پیشساخته مورداستفاده قرارگرفته و میتواند پوشش بتنی ۱۵ تا ۱۰۰ میلیمتر را ایجاد نماید.
این نوع اسپیسر مخصوص استفاده در سطوح عمودی با وزن متوسط میباشد. چراکه این نوع اسپیسرها فاقد دندانه در محیط بیرون خود بوده و محیط خارجی آن توسط کمانهای منظم با استقامت مناسب پوشیده شده است که میتواند از احتمال شکستن دندانههای اسپیسر در تماس با قالب در ویلسان ها جلوگیری کند. بهطورکلی اسپیسر خورشیدی در انواع ستونهای عمودی مانند دیوارها و ستونها در بتنهای پیشساخته بهصورت گسترده مورداستفاده قرار میگیرد.
بهطورکلی اسپیسر کیج فیکس در پوشش بتنی در شبکه آرماتور مربوط به شمعهای درجا، پایه پلها، قالبهای لغزنده، قالبهای بالارونده، سازههای دریایی و بهطورکلی همهی کارهای عمودی سنگین کاربرد دارد. این اسپیسرها بر روی میلگردهای اسپیرال نصب میشود تا فاصله لازم جهت پوشش بتنی میلگردها نسبت به خاک را ایجاد نمایند.
اسپیسر لوله مخابراتی قطعاتی مناسب برای حفظ فاصله و آرایش دقیق بین لولهها جهت جلوگیری از احتمال برخورد لولهها در هنگام بتنریزی به یکدیگر میباشد. بهطورکلی اسپیسر لوله مخابراتی شامل دو بخش رویه و کفی است که باعث ایجاد فاصله منظم و یکپارچه بین داکتهای مخابراتی میشود. لازم به ذکر است که عمده کاربرد اسپیسر لوله مخابراتی جهت تأسیسات و عملیات مخابرات شهری و پروژههای صنعتی مانند پالایشگاه و پتروشیمی میباشد.
بهطورکلی اسپیسر تیرچه محصولی کارآمد و مدرن جهت حفظ فاصله دقیق برای خرپاهای تیرچه آماده بافتهشده در کارخانه در هنگام حملونقل و یا قرار دادن آنها داخل قابهای فلزی، تیرچه یا فوندوله میباشد.
درواقع اسپیسر تیرچه در زمان حملونقل خرپای تیرچه آماده از محل کارخانه به پروژه برای جلوگیری از تغییر شکل، روی میلگردهای اصلی خرپاها نصبشده سپس بارگیری روی ماشین انجام میشود. همچنین نحوه کاربرد اسپیسر تیرچه در زمان ساخت بدین ترتیب است که فواصل موردنیاز داخل قالب فلزی تیرچه یا فوندوله قرار میگیرد سپس خرپای تیرچه داخل آن قرار دادهشده و سپس میلگرد تقویت داخل قفل کن ثابت میگردد.
اسپیسر نیلینگ جهت پوشش میلگردهای انکراژ و تحکیم خاک و همچنین کاشت میلگرد مورداستفاده قرار میگیرد. استفاده از اسپیسر نیلینگ این مزیت را ایجاد میکند که میلگردها نسبت به محل گمانهها در مرکز قرار گیرند و مانع تماس میلگردها با خاک شده و مانع خوردگی میلگرد شوند؛ بنابراین، از ریزش و رانش احتمالی خاک ترانشه ها و تونلها جلوگیری میشود. همچنین لازم به ذکر است که برای تثبیت بهتر اسپیسر نیلینگ روی آرماتورها، پس از قرارگیری حول آن با سیم آرماتوربندی بسته شود.
همانطور که میدانید اسپیسرهای بتنی معمولاً توسط ملات کارگاهی تولیدشده و معمولاً هیچ راهکاری برای رفع نفوذپذیری و آببندی در آنها در نظر گرفته نشده است. درواقع در سازههایی که نیاز به آببندی و نفوذناپذیر شدن بتن وجود داشته باشد، مایعات،رطوبت و عوامل خورنده به داخل سازه نفوذ کرده و موجب خوردگی میلگردها و درنهایت آسیب جدی به سازه خواهد شد.
در همین راستا راهکار مناسب برای این امر جایگزینی و استفاده از اسپیسرهای بتنی با اسپیسرهای پلاستیکی است؛ اما در نظر داشته باشید که صورت اجبار برای استفاده از اسپیسرهای بتنی باید هنگام تولید آن با توجه به شرایط و محل مورداستفاده، مواد مناسب جهت آببندی ملات بتنی را اعمال نمایید.
جمعبندی
همانطور که در این مقاله از سازه افزار همراه ما بودید، متوجه شدیم که اسپیسر در فرهنگ لغت به معنی فاصله گذار بوده که میتواند از جنسهای مختلفی ازجمله فلز، بتن، چوب یا حتی پلاستیک باشد. در همین راستا نیز میتوان مطرح کرد که اسپیسر بتن (فاصله دهنده) قطعهای است که در بتن دفع شده و به دلیل ایجاد فاصله بین بتن و میلگرد در سازههای بتن مسلح به کار میرود. درواقع همانطور که متوجه شدید، هدف از نصب اسپیسر، ایجاد پوشش مناسب برای بتن و جلوگیری از خوردگی میلگردها میباشد. در پایان این مقاله درزمینهی آشنایی با اسپیسرها نیز باید اذعان کنیم که از همیاری شما با وبلاگ سازه افزار خرسندیم و امیدواریم که مطالب ذکرشده مفید واقع گردد.