آشنایی با شبکه‌های زهکشی یا ژئودرین و مزایای استفاده از آن
اگر بحث صنعت ساخت‌وساز فعال باشید خوب میدانید که آب یکی از مخرب‌ترین عوامل طبیعی تخریب سازه‌ها می‌باشد که در صورت عدم کنترل آب‌های زیرسطحی در صورت برخورد آن با پی ساختمان خسارت‌های فراوانی به ساختمان وارد می‌شود. در همین راستا نیز رویه‌های مختلفی به‌منظور کنترل این موضوع وجود دارد که یکی از آن‌ها با استفاده از یک زهکش مناسب است. وسیله‌ای که می‌تواند از بروز هرگونه خسارتی جلوگیری کرد. با توجه به اهمیت همین مسئله نیز بر آن شدیم تا در این بخش از سازه افزار جامع‌ترین سایت نیازمندی‌های صنعت ساخت‌وساز کشور به سراغ این موضوع رفته و شمارا با شبکه‌های زهکشی سه‌بعدی یا ژئودرین و مزایای استفاده از آن‌ها بیشتر آشنا کنیم. پس همچون گذشته همراه وبلاگ سازه افزار باشید.
ژئودرین یا شبکه زهکشی سه‌بعدی چیست؟
به‌طورکلی می‌توان اذعان نمود که شبکه‌های زهکشی سه‌بعدی معمولاً پانل‌های از جنس پلی‌پروپیلن می‌باشند که جهت زهکشی جریان سیال باقابلیت گذردهی بالا مورداستفاده قرار می‌گیرند. درواقع این نوع از شبکه‌ها به‌گونه‌ای ساخته‌شده‌اند که با استفاده از چفت و زبانه‌های موجود روی بدنه خود، به‌آسانی به یکدیگر متصل می‌شوند. صفحات زهکشی با ابعاد دلخواه قابل‌تولید بوده و عليرغم وجود فضاي باز زياد در سطح مقطع زهکش‌ها نوع طراحي آن‌ها به‌گونه‌ای است که ظرفیت فشاري زيادي برای آن‌ها قابل تأمین است که در ادامه این مقاله در باب این موضوع اطلاعات بیشتری را در اختیار شما خواهیم گذاشت.
در باب تاریخچه استفاده از شبکه‌های زهکشی سه‌بعدی
همان‌طور که میدانید زهکشی فرآیند خارج کردن آب سطحی اضافی و مدیریت سفره آب زیرزمینی کم‌عمق از طریق نگه داشت و دفع آب و مدیریت کیفیت آب برای رسیدن به منافع دلخواه اقتصادی و اجتماعی است، درحالی‌که محیط‌زیست نیز حفظ شود. در همین راستا نیز از گذشته‌های دور فرایند زهکشی زیرزمینی وجود داشته است. درواقع زهکشی به شیوهٔ امروزی اولین بار در سال ۱۸۱۰ میلادی در انگلستان به کار گرفته شد و به‌تدریج به سایر نقاط اروپا رفت. با اختراع تنبوشه ساز سفالی (۱۸۴۰)، روند توسعه زهکشی در اروپا تسریع شد. زهکشی در اوایل دهه ۱۹۶۰، با پیدایش لوله پلاستیکی با دیواره صاف و نازک، سپس با ابداع لوله‌های کنگره‌دار شتاب قابل‌ملاحظه‌ای یافت. در حوالی سال ۱۹۷۰ استفاده از ماشین‌های زهکشی آغاز شد و شتاب بیشتری به توسعه زهکشی زیرزمینی داد. در ایران نیز این فرایند به‌صورت تدریجی رواج یافته و اولین شبکه‌های نوین آبیاری و زهکشی در دهه ۱۳۱۰ در جنوب کشور احداث شد. همچنین اولین زهکش روباز با استفاده از ماشین در حوالی سال ۱۳۳۵ در شاوور خوزستان ساخته شد. از طرفی طی تکمیل و پیشرفت‌های صورت گرفته در این فرایند کم‌کم زهکشی به روش نوین نیز پا به عرصه گذاشته و ژئودرین ها، جایگزین فیلترهای خاکی متداول برای زهکشی تقریباً تمام ساختارها ازجمله سیستم‌های کنترل آب زیرزمینی، فرش جاده‌ها، زیرساخت‌های ساختمان، سدها و دیوارها می‌باشند. جالب است بدانید که در مقایسه با فیلترهای خاکی سنتی، ژئوتکستایل‌ها علاوه بر ایجاد یک زهکش پیوسته و مناسب، خاک‌برداری و تأثیرات زیست‌محیطی را کاهش داده و موجب کاهش عمده هزینه‌ها می‌گردد. ژئودرین ها بافته نشده سبک وزن تا وزن متوسط مناسب کاربرد فیلتر زهکش بوده و اجازه می‌دهند که آب زیرزمینی از هسته‌های زهکشی بگذرند و درعین‌حال از بسته شدن و گیرکردن سیستم زهکشی، با خاک مجاور جلوگیری می‌کند. ژئودرین های نیمه سنگین بافته نشده وقتی در تماس نزدیک با یک ژئونت یا سنگ زهکش قرار می‌گیرد می‌تواند ضایعات و خاک را فیلتر نماید و درعین‌حال به آب و مایعات شیمیائی اجازه عبور دهد؛ بنابراین خیلی زود چنین شبکه‌هایی جای خود را در صنعت ساخت‌وساز بازنمودند.
آشنایی با انواع ژئودرین‌ها یا شبکه‌های زهکشی
همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد، ژئودرین نوعی ژئوکامپوزیت است که می‌تواند با توجه به انعطاف‌پذیری، سرعت عمل در نصب و راحتی حمل‌ونقل در صنعت ساختمان و زهکشی اهمیت زیادی پیدا کند. با توجه به همین نفوذ بالا در بخش‌های مختلف صنعت نیز انواع شبکه‌های زهکشی یا ژئودرین ها در اختیار افراد وجود دارد که در این بخش به بررسی تک‌تک آن‌ها می‌پردازیم:
1. شبکه سه‌بعدی دیمپل شیت یا شانه تخم‌مرغی
به‌طورکلی می‌توان مطرح کرد که ورق دیمپل شیت معمولاً از یک‌لایه پلیمری HDPE تشکیل‌شده که می‌تواند به همراه یک‌لایه ژئوتکستایل عملکرد خوبی در زهکشی داشته باشد. درواقع کانال‌های موجود در بین برآمدگی‌های لایه این نوع از شبکه‌های زهکشی سه‌بعدی سبب سهولت جریان آب و انتقال آب از محیط خاک اطراف به داخل لایه و درنتیجه تسریع عمل زهکشی آب از محیط اطراف و نهایتاً هدایت آن به کانال‌های زهکش می‌شود. همچنین در چنین ساختاری وجود لایه پلی‌اتیلن مانع از انتقال آب از محل زهکشی به محیط پشت آن می‌شود. دیمپل شیت ها ی ساخته‌شده از ژئونت، قادر به تحمل بارهای فشاری بیشتری هستند. این محصولات نیز همانند دیگر محصولات ژئوسننتیک به‌صورت ورق‌هایی رول شده به بازار عرضه می‌شوند. نصب آن‌ها بسیار آسان است و به‌راحتی و سرعت از حالت رول، باز شده و در محل موردنظر قرار می‌گیرند. دیمپل شیت ها بر اساس وزن واحد سطح خود دارای مقاومت‌های فشاری مختلف هستند هر چه وزن واحد سطح آن بیشتر باشد، در برابر بارهای فشاری وارده مقاوم‌تر خواهند بود. این محصولات در پروژه‌های مختلف بسته به میزان نیاز به مقاومت فشاری، در وزن‌های واحد سطح متفاوت پیشنهاد می‌گردند.
بیشتر بخوانید : بانک اطلاعات ساختمان | پروژه های در حال ساخت
همچنین می‌توان مزایای این نوع از سیستم‌های زهکشی را به شرح زیر در نظر گرفت که شامل:
• جذب و جمع‌آوری آب به دلیل ساختار دارای برآمدگی
• مقاومت فشاری متناسب با نیاز پروژه
• غیر سمی و بی‌خطر جهت استفاده در سیستم‌های آب آشامیدنی
• نصب سریع و آسان به خاطر عرض بالای رول‌ها و وزن سبک آن‌ها
• این محصولات می‌توانند بنا بر سفارش مشتری، غیرقابل اشتعال باشند.
• ابعاد رول‌ها می‌تواند با توجه به نیاز پروژه‌ها تعیین شود.
• امکان اتصال آسان و سریع ورق‌ها به هم وجود دارد و همچنین این محصول در برابر فشارهای بتن، مقاومت قابل‌توجهی دارد.
• به‌طورکلی با به‌کارگیری این محصول نیاز به مصالح دانه‌ای زهکش از بین می‌رود.
2. زهکش سه‌بعدی
همان‌طور که در ابتدای این نوشتار نیز ذکر شد، جنس این مواد از پلیمر بوده که عوامل طبیعی هیچ‌گونه تأثیری بر روی آن ندارد. همچنین به‌طورمعمول ضخامت کم این پانل‌ها در حدود سه سانتی‌متر بوده که خود باعث کاهش چشمگیر عملیات خاک‌برداری در پروژه‌های زهکشی می‌شود و بر همین اساس نیز ازجمله انواع مهم و کاربردی به‌حساب می‌آیند؛ بنابراین طبیعی است که این پانل‌ها با آخرین تحقیقات به‌روز جهان برای انواع زهکشی (سازه‌های زیرزمینی) جایگزین مناسب برای روش‌های سنتی آن می‌باشد.
3. ژئونت یا مش‌های پلیمری
ژئوکامپوزیت های زهکش متشکل از یک هسته مرکزی از رشته‌های به‌هم‌پیچیده بوده و دارای 95% فضای خالی است که توسط دولایه ژئوتکستایل نبافته در طرفین احاطه‌شده است و دارای خاصیت زهکشی، جمع کنندگی، هدایت و انتقال آب در جهت‌های افقی و عمودی می‌باشد. درواقع مهم‌ترین کاربرد ژئونت ها در زهکشی می‌باشد به همین دلیل است که اغلب با نام شبکه‌های پلاستیکی زهکش شناخته می‌شوند. این محصولات قادر به هدایت آب درون صفحه خود هستند. آن‌ها جایگزین مناسبی برای مصالح زهکش سنگی می‌باشند و سبب کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت اجرای پروژه‌ها می‌شوند.
آشنایی با مزایای استفاده از شبکه‌های زهکشی سه‌بعدی
به‌طورکلی می‌توان مزایای چنین ورقه‌هایی را در لیست زیر خلاصه نمود که این موارد به شرح زیر است:
• مقاومت فشاری بالا در کنار مقاومت در برابر بازه‌های دمایی وسیع
• ضخامت و وزن کم
• ظرفیت بالای هدایت آب
• عمر طولانی
• صرفه اقتصادی
• انعطاف‌پذیر با سرعت عمل بالا در نصب
• راحتی حمل‌ونقل
آشنایی با کاربردهای متنوع شبکه‌های زهکشی یا ژئودرین
در این بخش از سازه افزار به سراغ آشنایی شما با کاربردهای متنوع این نوع از شبکه‌ها رفته و اطلاعاتی در باب استفاده از آن‌ها در زهکشی و همچنین سایر موارد در اختیار شما قرار می‌دهیم.
• ژئودرین در فضای سبز
ژئودرین ها در بام ساختمان‌ها که به بام‌های سبز یا روف گاردن شناخته می‌شوند و همچنین زیر فضاهای سبز و استادیوم‌ها کاربرد دارد.
ژئودرین در زهکشی
در یک نگاه کلی می‌توان اذعان نمود که معمولاً این نوع از شبکه‌ها را می‌توان در زهکشی کف پارکینگ‌ها، زیر کف‌سازی‌ها، فونداسیون‌ها و همچنین مکان‌های با سطح آب بالا مشاهده نمود. در همین راستا نیز لازم است بدانید که برای هرچه بهتر انجام شدن عمل زهکشی توسط لایه‌های ژئودرین بهتر است از یک‌لایه ژئوتکستایل به‌عنوان فیلتر و جداکننده استفاده نمود چراکه در اغلب موارد ژئودرین ها در مناطقی از سازه‌ها قرار می‌گیرند که به همراه خاک‌های سست و دیگر موارد از این قبیل هستند؛ بنابراین برای جلوگیری از مسدود شدن فواصل برآمدگی‌های ژئودرین یا شبکه زهکشی استفاده از یک‌لایه ژئوتکستایل توصیه می‌گردد.
بیشتر بخوانید : لوله و فاضلاب
• ژئودرین در دیوارهای حائل و قائم
به‌طورکلی از ژئودرین ها در پشت دیوارهای حائل و قائم و نیز کوله پل‌ها جهت زهکشی آب‌های سطحی استفاده می‌گردد که عملیاتی بسیار بااهمیت می‌باشد.
• ژئودرین در محل‌های دفن زباله
در بخش کاربردهای شبکه‌های زهکشی یا ژئودرین ها جالب است بدانید که از ژئودرین ها در محل‌های دفن زباله و سایت‌های پتروشیمی جهت هدایت آلاینده‌های سیال استفاده می‌گردد.
• ژئودرین در تونل‌ها
از ژئودرین در جدار داخلی و بیرونی تونل‌ها جهت هدایت آب‌های زیرزمینی استفاده می‌گردد. توجه داشته باشید که در ایزولاسیون تونل‌ها از ورق‌های ژئوممبران و پی‌وی‌سی هم می‌توان استفاده نمود اما با توجه به اینکه مرحله ایزولاسیون تونل‌ها عموماً قبل از مراحل بتن‌ریزی انجام می‌گیرند بنابراین مرحله درگیر شدن بتن با لایه آب‌بند کننده ژئوممبران به‌طور قاطع و مطمئن صورت نمی‌گیرد درحالی‌که در مورد لایه‌های ژئودرین مرحله درگیر شدن بتن به لایه آب‌بند به دلیل وجود فرورفتگی‌ها ایجادشده در آن به‌طور کامل صورت می‌گیرد.
بنابراین در یک نگاه لیست وار می‌توان کاربردهای این نوع از شبکه‌ها را به‌صورت زیر خلاصه نمود:
• زهكشي شیروانی‌ها و تونل‌ها
• زهکش کف پارکینگ‌ها، زیر کف‌سازی‌ها و فونداسیون‌ها در مکان‌های با سطح آب بالا
• استفاده در پشت دیوارهای حائل و قائم و نیز کوله پل‌ها جهت زهکشی آب‌های سطحی
• استفاده در محل‌های دفن زباله و سایت‌های پتروشیمی جهت هدایت آلاینده‌های سیال
• استفاده در جدار داخلی و نیز بیرونی تونل‌ها جهت هدایت آب‌های زیرزمینی.
• استفاده در بام ساختمان‌ها (بام‌های سبز یا روف گاردن) و زیر فضاهای سبز و استادیوم‌ها
جمع‌بندی
همان‌طور که در این مقاله از سری نوشتارهای وبلاگ سازه افزار مطالعه نمودید، هدف ما این متن آشنایی شما عزیزان با سیستم‌های ژئودرین یا شبکه‌های زهکشی سه‌بعدی بود که امیدواریم مفید واقع‌شده باشد. در پایان این متن نیز مثل همیشه خاطرنشان می‌کنیم که نظرات و انتقادات شما همواره برای ما کارساز بوده و در راستای ارائه محتوای باکیفیت‌تر کمک‌کننده خواهد بود.