برای اطمینان از کیفیت بتن، آزمایش‌هایی قبل و بعد از بتن‌ریزی صورت می‌گیرد. یکی از این عملیات‌ها فرایند کرگیری از بتن است. معمولاً عملیات کرگیری بعد از اجرای بتن‌ریزی در قسمت‌های مشخصی صورت می‌گیرد که هدف عمده آن نمونه‌گیری از بتن مورد نظر است؛ بنابراین در این مطلب از سازه افزار قصد داریم که به چیستی و چگونگی کُرگیری در بتن‌ها بپردازیم و اطلاعات جامع و مفیدی را خدمت شما عزیزان ارائه کنیم، پس با ما همراه باشید.
کرگیری بتن چیست؟
به‌طورکلی کر گیری یا مغزه گیری بتن به عملیات ایجاد یک حفره یا خارج کردن قسمتی از بتن از داخل بتن به شکل استوانه‌ای گفته می‌شود که درواقع یکی از روش‌های مختلف برش و مغزه گیری از بتن تقویت‌شده یا بتن معمولی است. کرگیری بتن برای اهداف گوناگونی انجام می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها می‌تواند شامل ایجاد مسیر برای عبور لوله، سیم‌کشی و غیره و همچنین نمونه‌گیری از بتن برای آزمایش‌های مختلف که در آزمایشگاه بتن انجام می‌شود و در آن‌ها ویژگی‌های مختلف بتن تعیین می‌شوند، نام برد. همچنین برای اجرای این نوع از عملیات از دریل‌های مخصوصی که برای این کار طراحی و ساخته‌شده‌اند استفاده می‌شود. لازم به تذکر است که امروزه برای کرگیری بتن از دریل‌های مکانیکی و الکتریکی نیمه‌خودکار استفاده می‌شود.
هدف از کرگیری بتن چیست؟
جالب است بدانید که در هر پروژه‌ای که در آن سازه‌های بتنی به کار رفته باشند، به تیم و ابزار موردنیاز خود برای کرگیری بتن نیاز خواهیم داشت. همان‌طور که در توضیحات بالا ذکر شد عملیات کرگیری بتن شامل ایجاد حفره‌هایی کاملاً صاف و صیقلی بر روی دیوارها، زمین و سقف است که از این حفره‌ها در سازه برای اهداف مختلفی استفاده می‌کنند.
همچنین گاهی نیاز است تا قطعه‌ای از بتن جهت آزمایش برای تعیین خصوصیات متفاوت آن از بتن خارج شود که این کار هم به‌وسیله‌ی کرگیری بتن صورت می‌گیرد که به‌کل این پروسه آزمایشی تست مغزه گیری بتن گفته می‌شود. از طرف دیگر جالب است بدانید که در بعضی از پروژه‌ها نیز احتیاج داریم تا بر روی قسمتی از بتن آزمایش انجام دهیم که ازقضا این آزمایش در محل قرارگیری سازه‌ی بتن قابلیت انجام به‌درستی را ندارد؛ بنابراین باید قطعه‌ای از بتن جداشده و به آزمایشگاه بتن برده شود تا آزمایش کرگیری بتن بر روی آن به‌درستی انجام گیرد؛ بنابراین در چنین شرایطی است که احتیاج می‌باشد تا به‌وسیله‌ی کرگیری بتن، قطعه‌ای استوانه‌ای شکل از بتن خارج شود و به آزمایشگاه تحویل داده شود تا در آنجا بتوان به ویژگی‌های متفاوت کیفی و کمی آن دست پیدا کرد.
بیشتر بخوانید: فرآورده های بتنی در صنعت ساختمان
وسایل آزمایش کرگیری یا مغزه گیری بتن
دستگاه کرگیری (مغزه گیری) به همراه مته کرگیری با سر مته الماسی
انواع دستگاه‌های کرگیری را بر اساس کاربرد، انرژی مصرفی و نوع مته می‌توان به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد. به لحاظ کاربرد، کرگیرها یا به‌منظور گرفتن مغزه و یا صرفاً سوراخ کردن سطح استفاده می‌شوند. در خصوص نوع انرژی مصرفی نیز می‌توان این دستگاه‌ها را به انواع الکتریکی، بنزینی، هیدرولیکی و بادی دسته‌بندی کرد. در ایران بیشتر از انواع الکتریکی و بنزینی استفاده می‌شود. همچنین از مته کرگیری برای مغزه گیری و تهیه نمونه استوانه‌ای مغزه گیری شده بتنی با سر مته الماسی که متصل به غلاف مغزه گیر است، استفاده می‌شود. چراکه الماس یکی از سخت‌ترین مواد شناسایی‌شده است که می‌تواند بتن را ببرد.
اره و یا دستگاه برش بتن
اره برای بریدن تیرهای بتنی جهت تهیه آزمونه با اندازه مشخص برای آزمون مقاومت خمشی و تراشیدن انتهای مغزه‌ها به کار می‌رود. لازم به ذکر است که اره باید دارای لبه برش از جنس الماس یا کاربید سیلیکون باشد و توانایی بریدن آزمونه‌ها را با ابعاد تعیین‌شده بدون حرارت زیاد یا ضربه داشته باشد.
دستگاه کرگیری بتن
دستگاه کرگیری بتن دارای مکانیزم عملکردی به شکل چرخشی و نیروی پیش راننده قابل تنظیم توسط اپراتور بوده که تأمین نیروی لازم برای گردش موتور دستگاه کرگیری را نیز از طریق الکتریسیته (جریان برق)، بنزین و یا سیستم‌های هیدرولیک به دست می‌آورد. البته به یاد داشته باشید که معمول‌ترین آن‌ها استفاده از جریان برق است. به‌طورکلی دستگاه کرگيري بتن به علت اصطکاک بالا در زمان سوراخ‌کاری گرماي زیادی تولید می‌کند که همین مسئله می‌تواند باعث از بین رفتن الماس‌های سر مته کرگیر و همچنین اعمال فشار بیش‌ازاندازه به موتور دستگاه گردد، ازاین‌رو کنترل افزایش دما در حین اجرای کرگیری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده که برای این کار معمولاً از آب استفاده می‌شود، نکته قابل‌توجه دیگر در استفاده از آب حین انجام عملیات، کنترل گردوغبار ناشی از حرکت مته می‌باشد. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود از سیستم کرگیری مرطوب بااتصال و تنظیم جریان آب به دستگاه جهت کنترل دمای دستگاه و مته و همین‌طور کاهش گردوغبار و آلودگی محیط استفاده شود.
اهمیت زمان مناسب کرگیری
جالب است بدانید که زمان استفاده از بتن سخت شده برای آماده‌سازی نمونه‌های آزمون مقاومتی زمانی است که بتن به‌اندازه کافی مقاوم شده، اتصال بین ملات و سنگ‌دانه‌های درشت به هم نخورد. چراکه اگر نمونه‌ها در هنگام جدا شدن آسیب ببینند نباید از آن‌ها در آزمایش استفاده شود زیرا نتایج را با دقت ارائه نخواهند داد. مگر اینکه قسمت آسیب‌دیده جدا شده و نمونه حاصل‌شده دارای طول مناسبی باشد. همچنین لازم به ذکر است که نمونه‌ها را نباید قبل از 14 روز از بتن سخت شده کرگیری کرد؛ اما به یاد داشته باشید که در حالت ضرورت و در صورت نیاز به مغزه قبل از 14 روز جدا کردن بتن باید به‌گونه‌ای انجام شود که در سطوح برش خورده، ذرات
عملیات کرگیری در بتن
همان‌طور که احتمالاً قابل حدس می‌باشد گرفتن مغزه و یا سوراخ کردن بتن به تجهیزات بسیار قدرتمندی نیاز دارد و معمولاً در این فرآیند از دستگاه کرگیری استفاده می‌شود. به‌طورکلی این دستگاه بسته به نوع و قدرتی که دارد در اندازه‌های مختلف به‌کاربرده می‌شوند که بعضی کوچک بوده و با دست حمل می‌شوند و برخی هم بسیار بزرگ بوده و برای به‌کارگیری از آن باید از نیروهای زیادی استفاده کرد. درهرصورت، این دستگاه‌ها از نیروهای برقی، بنزینی و هیدرولیکی برای انجام‌وظیفه خود بهره می‌برند.
مرحله اول
در اولین گام از فرآیند کرگیری بر اساس محاسباتی که صورت گرفته است، محل دقیق گرفتن مغزه یا سوراخ کردن بتن را روی آن مشخص می‌کنند. درواقع بسته اینکه هدف از کرگیری گرفتن نمونه برای آزمایش است یا صرفاً سوراخ کردن بتن، از مته‌هایی باقدرت و اندازه مختلفی استفاده می‌شود.
مرحله دوم
در مرحله بعد بسته به افقی یا عمودی بودن سطحی که باید از آن مغزه گرفته شود، با استفاده از مته‌های معمولی چند سوراخ در دیوار یا کف ایجاد می‌شود. درواقع از این نوع سوراخ‌ها برای محکم کردن پایه‌های دستگاه کرگیر استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که بعضی از دستگاه‌های کرگیری دارای پایه‌هایی هستند که بدون نیاز به پیچ به سطح زیرین خود محکم می‌شوند. بعد از اطمینان از محکم شدن پایه‌ها، موتور اصلی دستگاه روی پایه‌های قرار داده می‌شود.
مرحله سوم
جالب است بدانید که در مرحله آخر هم دستگاه را به منبع انرژی که عمدتاً برق است وصل می‌کنند. به یاد داشته باشید که آب یکی از اصلی‌ترین منابع موردنیاز برای کرگیری است چراکه از طرفی باعث خنک شدن مته می‌شود و از طرف دیگر مسیر حفاری را با انتقال خرده‌های حفاری به سمت بالا تمیز می‌کند. با رسیدن به عمق موردنظر، دستگاه خاموش و اقدام به بیرون آوردن مغزه می‌کند. اگر عمق حفاری بیشتر از ضخامت سطح موردنظر باشد، پس مغزه همراه با مته بیرون خواهد آمد اما اگر عمق از ضخامت کمتر باشد برای بیرون آوردن مغزه از ابزارهای مخصوصی استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بتن مسلح و مشخصه های آن
نکاتی در باب مغزه گیری (کرگیری)
به‌طورکلی یکسری از نکات مهم در طی فرایند مغزه گیری در بتن وجود دارد که این موارد شامل
- به‌طورکلی نمونه‌های دارای میلگرد نباید برای آزمایش مقاومت فشاری، خمشی و کششی مورداستفاده قرار گیرند.
- کرگیری باید عمود بر سطح دور از محل اتصال و درزها یا لبه‌های نمایان عضو بتنی انجام شود.
- سطح که قرار است روی آن کرگیری صورت گیرد باید کاملاً صاف و تمیز باشد و نکات ایمنی قبل از آن رعایت شود.
- از این روش باید در بتن‌های سخت شده‌ای که حداقل 14 روز از عمر آن‌ها می‌گذرد، استفاده کرد.
- کرگیری به‌منظور انجام آزمایش در نزدیک ترک‌ها و محل‌های اتصال اعضای بتنی به‌هیچ‌عنوان انجام نشود و سعی شود نمونه از وسط مقطع عملیات انجام شود.
- قطر مغزه گرفته‌شده برای آزمایش باید از ۸ سانتی‌متر بیشتر باشد.
- نسبت طول به قطر مغزه نباید کمتر از یک باشد.
- قطر نمونه باید دو برابر بزرگ‌ترین دانه بتن باشد.
- در صورت امکان مغزه‌ها عمود به سطح قائم یا عمود به سطح با خمیدگی باید از نزدیک میانه عضو بتنی گرفته شوند.
کرگیری بر روی بتن مسلح
به‌طورکلی کرگیری بتن بر روی بتن‌های مسلح و غیرمسلح نیز انجام می‌شود؛ اما به خاطر ماهیت متفاوت آن‌ها، تفاوت‌هایی را نیز در عملیات بر روی این دو نوع از بتن شاهد هستیم. درواقع باید بدانید که کرگیری از بتن مسلح به‌مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر است و انجام آن زمان بسیار بیشتری را نسبت به بتن معمولی می‌طلبد. بتن در مقابل نیروی فشاری دارای مقاومت قابل قبولی است بااین‌حال در مقابل نیروی کششی ضعیف عمل می‌کند. از طرفی فولاد دارای مقاومت کششی قابل قبولی است. ازاین‌رو با مسلح کردن بتن به میلگردهای فولادی، بتنی حاصل می‌گردد که هم دارای مقاومت فشاری و هم مقاومت کششی قابل قبولی است، به این نوع بتن، بتن مسلح گفته می‌شود که کر گیری آن نیز با محدودیت‌هایی همراه است؛ اما در مورد بتن معمولی و غیرمسلح محدودیت و پیچیدگی‌ای وجود نداشته و کرگیری در بتن غیرمسلح آسان‌تر و با سرعت بسیار بالاتری صورت می‌پذیرد.
همان‌طور که میدانید اجرای عملیات کرگیری در هر سطح بتنی باید از شرایط و استانداردهای مشخصی پیروی کند. در بتن‌های غیرمسلح بر اساس محاسبات اقدام به مشخص کردن محل کرگیری می‌کنند اما در بتن‌های مسلح شده به‌منظور پرهیز از آسیب به میلگرد‌ها می‌توان قبل از شروع به کار با استفاده از اسکنرهای مخصوص محل دقیق آن‌ها را در داخل بتن مشخص کرد و سپس بر اساس آن محل کرگیری را انتخاب نمود.
ضوابط نمونه‌برداری و آزمايش بتن
- نمونه‌گيري بايد به‌صورت تصادفي (عدم نمونه‌گيري عمدي از بتن سفت‌تر و يا داراي وضعيت خاص در زمان خاص) باشد تا مباني آماري پذيرش بتن مخدوش نگردد و قضاوت صحيحی درباره‌ی آن صورت گیرد.
- انتخاب نمونه از آخرين محل قبل از ريختن در قطعه برداشت شود.
- به‌طورکلی به‌هیچ‌وجه بتن‌هايي كه در قالب قطعه ريخته شده‌اند مجدداً برداشت نشوند.
- هر نوبت نمونه‌گيري شامل حداقل دو آزمونه براي 28 روز می‌باشد كه در صورت نياز به تعيين مقاومت بتن در تایم‌های دیگر مي‌توان تعداد نمونه‌ها را افزايش داد.
- با توجه به نكات مندرج در تفسير جديد آیین‌نامه بتن ايران بهتراست يك آزمونه اضافي براي قضاوت در زماني كه اختلاف زيادي بین دو بتن وجود دارد تهيه شود.
- اگر اختلاف مقاومت دو آزمونه بیشتر از پنج درصد ميانگين آن دو باشد نتيجه آزمونه سوم قاضي خواهد بود در اين صورت نتيجه پرت حذف مي‌شود و دو نتيجه ديگر میانگین‌گیری مي‌شوند.
- در هرروز براي هر نوع بتن حداقل يك نوبت نمونه‌برداری لازم است.
- اگر مشخص شود ايرادي در مراحل نمونه‌گيري آزمايش وجود دارد، نتيجه نمونه مربوطه قابل استناد و میانگین‌گیری نمي‌باشد.
- اگر خطاهاي عده‌اي در تهيه نمونه قالب‌گيري و تراكم، نگهداري و محافظت، مراقبت، حمل، عمل‌آوري و يا در انجام آزمايش تعيين مقاومت بتن وجود داشته باشد، نتيجه آن نوبت نمونه‌برداری در مرحله پذيرش ناديده گرفته مي‌شود و از ليست نتايج حذف مي‌گردد.
مشاهده کنید: بروزترین مرکز آگهی های کالا و خدمات ساختمانی
سخن آخر
همان‌طور که در طول این مقاله از وبلاگ سازه افزار همراه ما بودید، عملیات کر گیری علاوه بر گرفتن نمونه از بتن، ممکن است به‌منظور اهداف اجرایی دیگری نیز به کار برده شود که به‌عنوان نمونه می‌توان به اجرای خطوط برق، تلفن، لوله‌ها و... اشاره کرد. همچنین نصب انواع نگه‌دارنده‌ها و اتصالات برای اجرای تجهیزات روشنایی و مواردی مشابه از دیگر کاربردهای این روش محسوب می‌شود.