یکی از اصلی ترین ابزارهایی که در ساخت و ساز به کار می رود، تیرچه است. این وسیله ی مهم به یک پیمانکار اجازه می دهد که در هر مرحله ای از ساخت و ساخت، نظارت درستی بر آن انجام شود. در واقع از تیرچه ها به عنوان تکیه گاه و اندودکاری سقف استفاده می شود و به عنوان اصلی ترین چیزی که بار دیوار را تحمل می کند، به کار می روند. مواد سازنده ی تیرچه عموماً الوار چوبی، فولاد یا بتن هستند.
گاهی مواقع ممکن است که این تیرچه ها به شکل پیش ساخته تهیه شوند و به طور مستقیم در پروژه ی ساخت و ساز استفاده شود. مواد سازنده ی این تیرچه های پیش ساخته، میلگرد و بتن هستند که البته بیشتر مواقع برای سقف به کار می روند. با سازه افزار همراه باشید تا توضیحات بیشتری در مورد یکی از رایج ترین تیرچه های موجود در ایران، یعنی تیرچه بتنی ارائه کنیم. به اسکرول کردن این متن ادامه دهید.
تیرچه بتنی همان طور که از نامش پیداست، از بتن ساخته شده است. البته آرماتورهای فولادی نیز در ساختار آن ها استفاده شده است. برای ساخت یک سطح، باید بلوک ها را میان این تیرچه های بتنی فرار دهید و در این جا، تیرچه ها به شکل یک قالب عمل می کنند. رایج ترین نوع تیرچه بتنی که در ایران استفاده می شود، تیرچه های خرپا و پیش تنیده هستند. به طور کلی تیرچه ها را بر اساس ضخامت و نوع کاربردشان به چند دسته تقسیم می کنند:
تیرچه پاشنه بتنی برای ساختمان های مسکونی – میلگرد آن ها ضخامتی برابر با 8 یا 10 دارد.
تیرچه پاشنه بتنی برای سازه های تجاری – میلگرد آن ها ضخامتی برابر با 10 یا 12 دارد.
تیرچه پاشنه بتنی برای پارکینگ ها- میلگرد آن ها ضخامتی برابر با 12 یا 14 دارد.
البته لازم به ذکر است که رایج ترین نوع میلگرد مصرفی توسط ساختمان سازان و مهندسین، تیرچه خرپایی است.
همان طور که اشاره کردیم تیرچه های بتنی بر اساس کاربرد و ضخامتی که دارند به دسته بندی های مختلفی تقسیم بندی می شوند؛ اما به طور کلی چندین نوع تیرچه ی دیگر نیز داریم که ممکن است در ساختمان سازی به کار بروند. در ادامه به برخی از این تیرچه های مصرفی در ساخت و ساز اشاره می کنیم:
تیرچه بتنی
یکی از رایج ترین تیرچه های مورد استفاده در ساختمان سازی تیرچه بتنی است که عموماً جهت ساخت سقف های تیرچه بلوک به کار می رود. یکی از اصلی ترین مزایای تیرچه بتنی این است که مقاومت بسیار زیادی دارد و به سادگی می تواند فشارهای بالا را تحمل کند؛ اما باید اشاره کنیم که این نوع تیرچه بتنی برای مقاومت کششی چندان مناسب نمی باشد. به همین خاطر است که در کنار بتن، از فولاد و میلگرد نیز استفاده می کنند تا به این ترتیب این مشکل نیز برطرف شود.
تیرچه خرپایی
همان طور که گفتیم رایج ترین نوع تیرچه در ایران، تیرچه خرپایی است که عموماً از یک خرپای فولادی و پاشنه بتنی ساخته شده است.
تیرچه های پیش ساخته
این نوع تیرچه ها همان طور که از نامشان پیداست، به شکل پیش ساخته تهیه می شوند. مقطع آن ها نیز به شکل تی است و مقاومت خوبی دارند. در ساختار آن ها از مفتول های فولادی استفاده می شود. عموم مواقع از این نوع تیرچه ها در جاهایی استفاده می شود که رساندن مواد اولیه تیرچه سخت است (مثل مناطق صعب العبور) یا این که تصمیم به ساخت مخزن باشد.
تیرچه فولادی با جان باز
نام دیگر این نوع تیرچه که از فولاد نیز ساخته می شود، کرومیت است. خود این تیرچه های فولادی دو نوع هستند: نبشی فابریک و نبشی پرسی!
مثل هر ابزار دیگری، اگر تصمیم به اجرای سقف با تیرچه های بتنی را دارید، باید با یک سری از محدودیت های اجرایی آن آشنا شوید که در ادامه به آن ها اشاره کرده ایم:
یکی از مهم ترین نکاتی که باید رعایت کنید این است که فاصله حور تا محور تیرچه بیشتر از 70 سانتیمتر نباید باشد. قسمت بالایی تیر، باید بتن پوششی داشته باشد که البته ضخامتش نباید بیش از 5 سانتیمتر باشد. عرض تیرچه نباید کمتر از 10 سانتیمتر باشد.
زمانی که دو بلوک را دو طرف یک تیرچه نصب کردید، نباید فاصله ی میانشان کمتر از 6.5 سانتیمتر باشد. طول یک تیرچه و حداکثر دهانه ی مورد پوشش سقف نباید بیش از 8 متر باشد. البته جهت کسب اطمینان توصیه می شود که این متراژ بیشتر از 7 متر نباشد (به شرطی که سربارهایی زیادی وجود داشته باشد).
تیرچه بتنی استاندارد، ممکن است ابعاد به خصوصی داشته باشد. در ادامه راجع به ابعاد تیرچه بتنی صحبت خواهیم کرد. تیرچه های بتنی در سایزهای مختلفی مثل سایز 13، 20، 25 و 30 ساخته می شود که طول آن ها از 50 سانتیمتر شروع شده و تا 930 سانتیمتر ادامه پیدا می کند. عرض پاشنه آن ها نیز 16 سانتیمتر است.
اگر از دستگاه میزی برای ساخت بلوک سقفی استفاده شود، سایزهای آن 13، 20 و 25 خواهد بود. اگر از دستگاه باندی برای تولید بلوک دیواری استفاده شود، ابعاد آن 19 در 20 در 40 خواهد بود.
وزن تیرچه بتنی بستگی به وزن میلگرد و بتن دارد. به طور کلی هر متر مربع تیرچه بتنی، وزنی حدود 10.5 کیلوگرم بر سازه وارد می کند.
تیرچه بتنی به دلایل خاصی تا به این حد در میان مصرف کنندگان محبوبیت پیدا کرده سات. در ادامه به برخی از این مزیت های فوق العاده اشاره می کنیم:
نصب و اجرای تیرچه بتنی بسیار سریع و ساده صورت می گیرد و کارهای کارگاه را کاهش می دهد.
هزینه ساخت را پایین می آورد.
در برابر نیروهای افقی مانند باد و زلزله مقاومت خوبی از خود نشان می دهد.
برای اجرای سقف های تیرچه بتنی نیازمند نیروی کار متخصص نیست.
به خاطر این که در حین انجام کار، شمع بندی صورت می گیرد، عایق صدای خوبی خواهند بود.
عایق حرارتی و رطوبت نیز محسوب می شود.
وزن نهایی تیرچه بلوک کم است و به همین خاطر، هزینه های مربوط به اجرای کار کمتر خواهد شد.
بلوک های استفاده شده در تیرچه ها، هزینه ی کلی اجرای کار را پایین می آورند.
نیازی به جرثقیل جهت حمل آن ها نیست چرا که وزن سبکی دارند و به راحتی توسط کارگران به طبقات بالاتر سازه منتقل می شوند.
یکی دیگر از مزیت های بزرگ سقف هایی که با تیرچه بتنی ساخته می شوند این است که نیازی به استفاده از جک های زیر سقفی ندارند و می توان چند سقف را به طور همزمان اجرا کرد.
سطح گچی که روی تیرچه ی بتنی کار می شود، صاف و یکدست خواهد بود و البته میزان ضخامت گچ را کمتر می کند.
در نهایت این که تیرچه ها بتنی مقاومت بیشتری در برابر آتش سوزی دارند (به خصوص این که عایق گرما و حرارت نیز محسوب می شوند)
به طور کلی تیرچه های بتنی را به دو شکل می سازند. یکی توسط دستگاه اکسترودر و دیگری استفاده از قالب!
تولید تیرچه بتنی توسط دستگاه اکسترودر: دستگاه اکسترودر یکی از بهترین روش هایی است که با استفاده از آن می توان تیرچه بتنی پیش ساخته تولید نمود. بتن موجود، توسط این دستگاه کاملاً متراکم می شود و سپس توسط بخار و حرارت فرآوری خواهد شد.
دستگاه اکسترودر یک دستگاه کاملاً اروپایی است و به همین خاطر محصول نهایی بسیار مرغوب خواهد بود. دستگاه های چینی هم وجود دارند که از فرآوری با حرارت استفاده نمی کنند و به همین دلیل کیفیت نهایی محصول چندان خوب نخواهد آمد. البته باید بگوییم که زمان ساخت کوتاه تر می شود. به هرحال در صورتی که از دستگاه چینی برای ساخت تیرچه بتنی پیش ساخته استفاده شود ممکن است در تهیه مجوز استاندارد مشکلات زیادی به وجود بیاید.
روش ساخت با قالب: یک روش دیگری نیز برای ساخت تیرچه بتنی پیش ساخته وجود دارد که در آن از یک قالب جهت ساخت استفاده می شود. البته باید بگوییم که این روش به خاطر مشکلات زیادی که به همراه می آورد تقریباً دیگر استفاده نمی شود. از بزرگ ترین مشکلاتی که در ساخت تیرچه بتنی با قالب وجود دارد این است که مقاومت پایینی دارند (به خاطر استفاده از بتن روان). ممکن است ترک بخورند و سوراخ شوند و ...
یکی از اصلی ترین کاربردهایی که برای تیرچه بتنی می توان در نظر گرفت، ساخت سقف می باشد. البته باید بگوییم که در تولید این تیرچه ها، از میلگرد استفاده می شود تا مقاومت کششی تیرچه ها بیشتر شود. به همین دلیل است که یکی دیگر از کاربردهای مهم تیرچه بتنی این است که از آن برای ساخت سازه های بلند و رفیع استفاده می شود.
البته لازم به ذکر است که اگر در ساختمان آجری از تیرچه بتنی استفاده شود، باید آن را روی دیوار باربر شناژ افقی اجرا کرد. به طور کلی، تیرچه بتنی به خاطر مزایای فوق العاده ای که در بالا به آن اشاره کردیم، در جاهای مختلفی استفاده می شود و کاربردهای متفاوتی خواهد داشت.