آشنایی با نگه‌دارنده دیوار یا وال پست و چگونگی اجرای آن
وال پست را می‌توان یکی از المان‌های غیر سازه‌ای مهم و ضروری دانست که اجرای درست آن تأثیر فراوانی در کنترل خرابی دیوارها دارد. به‌طورکلی علیرغم اهمیت اجرای این المان در سازه‌ها، اجرای وال پست در سازه‌های شهری در ایران پیشینه چندانی نداشته و تقریباً محدود به یک دهه‌ی اخیر می‌گردد، اما بااین‌حال همچنان در بسیاری از سازه‌هایی که در کشورمان ساخته می‌شوند اجرای وال پست یا انجام نمی‌شود و یا محاسبه و اجرای آن همراه با نقاط ضعف اساسی صورت می‌گیرد. با توجه به همین مسئله مهم نیز بر آن شدیم تا در این بخش از سازه افزار در باب این سازه مهم صحبت کنیم و به ارائه اطلاعات و جزییاتی بااهمیت در بحث چگونگی اجرا و نصب آن شمارا با این مبحث بیشتر آشنا نماییم. پس مثل همیشه همراه ما باشید.
وال پست چیست؟
وال پست یک المان غیر سازه‌ای می‌باشد که اجرا و عدم اجرای آن به نظر مهندس طراحی ساختمان بستگی دارد. اهمیت استفاده از وال پست در عدم آسیب‌دیدگی قسمت‌های اصلی سازه مانند تیر، ستون و سقف‌ها می‌باشد. درواقع وظیفه وال پست‌ها انتقال نیروهای حاصل از باد و زلزله از دیوار به فریم می‌باشد که موجب عدم تخریب دیوار می‌گردد. به‌طور عمومی اتصال آن در انتهای متصل به فریم به‌صورت لوبیایی جهت مراحل نصب و بر روی فونداسیون به‌صورت مفصل می‌باشد. به‌طورکلی استفاده از وال پست می‌تواند تضمین‌کننده عملکرد مناسب سازه شود که در ادامه این نوشتار در باب آن اطلاعات بیشتری را ارائه خواهیم داد.
اهمیت نصب و اجرای وال پست در چیست؟
شاید برای شما نیز جالب باشد اگر بدانید که تا قبل از زلزله‌ی کرمانشاه تصور عمومی این بود که در هنگام زلزله، تنها سالم ماندن المان‌های اصلی سازه یعنی تیر، ستون و سقف‌ها ضامن عملکرد مناسب سازه بوده و در این صورت میزان خسارات ناشی از زلزله بسیار اندک خواهد بود؛ اما واقعیت این زلزله نشان داد که حتی در شرایطی که سازه پایدار بماند و به اعضای اصلی آن آسیبی وارد نشود آسیب در اعضای غیر سازه‌ای، همچون دیوارهای پیرامونی، تیغه‌ها، نماهای ساختمان، تأسیسات و …ممکن است عملکرد کلی سازه را زیر سؤال برده و آسیب‌های اقتصادی و حتی جانی جبران‌ناپذیری پدید آورد؛ بنابراین اهمیت استفاده از وال پست را می‌توان در مواردی ازجمله گزینه‌های زیر مشاهده نمود که شامل:
• نگهداری دیوار در برابر بارهای جانبی (باد، زلزله و …) و انتقال این نیروها به اعضای سازه‌ای
• پذیرش تغییر مکان دیوار و جلوگیری از تغییر شکل خارج از صفحه‌ی دیوارهای غیر سازه‌ای
• عدم آسیب به اعضای سازه‌ای و ایجاد یکپارچگی و همبستگی دیوار
آشنایی با انواع وال پست‌های مورداستفاده در ساختمان‌ها
به‌طورکلی می‌توان اذعان نمود که معمولاً وال پست‌ها در ساختمان به دو نوع وال پست قائم (وادار) و وال پست افقی (تیرک) استفاده می‌شوند که در بخش زیر به بررسی تک‌تک آن‌ها خواهیم پرداخت.
1. وال پست قایم
به‌طورکلی باید مطرح کرد که نحوه اجرای وادار باید به نحو مناسبی به کف سازه و بااتصال به‌صورت مفصلی باشد، ولی اتصال آن در زیر تراز سقف باید در راستاي داخل صفحه به‌صورت کشویی باشد تا امکان جابجایی درون صفحه دیوار فراهم شود. در دیوارهاي خارجی روي سطح وادار باید به‌وسیله پشم سنگ ضد رطوبت براي عایق‌بندی پوشانده شود و بر روي آن یک‌لایه مش الیافی یا رابیتس براي جلوگیري از ترک‌خوردگی نازک‌کاری اجرا شود.
2. وال پست افقی
نحوه اجراي تیرك به این صورت است که تیرك باید به‌صورت کامل بر روي دیوار بنشیند و بار ثقلی دیوار فوقانی نباید به تیرك منتقل شود. اتصال انتهاي تیرك به ستون نیز باید به‌صورت نشیمن باقابلیت جابجایی در راستاي دیوار باشد. برای گیرداری بیشتر وال پست افقی، در فواصل ۱ تا ۱.۵ متر با استفاده از میلگرد آجدار نمره ۱۴ و یا بالاتر، آن‌ها را به سازه سقف متصل می‌کنند. همچنین به‌منظور اینکه جداسازي دیوار از قاب سازه‌ای به نحو مناسب انجام شود، نیاز به اجراي وادار انتهایی براي نگه‌داشتن تیرك همواره وجود دارد.
بیشتر بخوانید : اجرای سازه فلزی
آشنایی با انواع روش‌های اتصال وال پست به دیوار
در بخش انواع روش‌های اتصال وال پست به دیوار می‌توان موارد زیر را این قسمت از سازه افزار لیست نمود که این روش‌ها به شرح زیر می‌باشند:
• استفاده از انکربولت
• اجرای تسمه دور ستون
• اتصال دیوار به ستون به‌واسطه استفاده از میلگرد،
• مهار دیوار به‌واسطه تعبیه میلگرد در داخل ستون‌ها،
• استفاده از میلگرد در کف برای مهار دیوار،
• مهار دیوار از طریق عبور میلگرد در داخل سوراخ قالب‌ها
• اجرای وال پست به‌عنوان جان‌پناه
آشنایی با چگونگی اجرای وال پست
در یک نگاه کلی باید بدانید که اجرای وال پست در قسمت‌های مختلفی هم چون ساختمان بتنی، اسکلت فلزی و بلوک‌های سیمانی و با توجه به شرایط حاکم بر آن‌ها صورت می‌گیرد که در ادامه این مقاله از سازه افزار به بررسی بیشتر هر یک از آن‌ها میپردازیم:
1. نحوه اجرای وال پست در اسکلت بتنی
به‌طورکلی در جهت اجرای وال پست در اسکلت بتنی ابتدا باید محل قرارگیری و ساخت وال پست، منطبق با نقشه مشخص شود و سپس نسبت به نصب ورق‌های اتصال در کف و سقف اقدام می‌شود. در همین راستا لازم به توجه است که فاصله نصب وال پست در هنگام اجرای دیوار را خالی نگه داشت تا در ادامه و در هنگام ردیف کردن بلوک‌ها در هر دو ردیف باید از یک بست استفاده کرده و دو دیوار مجزا را به یکدیگر متصل کرد. پس از اتمام ساخت دیوار، از چهار میلگرد استفاده کرده و آن‌ها را به ورق‌های اجراشده در کف و سقف جوش می‌دهیم. پس‌ازآنجام این کار با استفاده از سیم آرماتوربندی نسبت به اتصال میلگردها به بست ها اقدام کرده و دو طرف دیوار را قالب می‌بندیم. در این مرحله داخل قالب‌ها بتن می‌ریزیم و در پایان پس از باز کردن قالب‌ها وال پستی منطبق بر ضخامت دیوار خواهیم داشت.
2. نحوه اجرای وال پست فلزی در بلوک سبک
در اجرای وال پست فلزی در بلوک‌های سبک در ابتدا باید مطابق با نقشه محل ورق‌های اتصال به کف و سقف را بررسی کرده و مکان آن را مشخص کرد. پس‌ازآنجام این کار نسبت به نصب ورق‌های اتصال اقدام کرده و وال پست را به ورق‌های پایینی و بالایی جوش می‌دهیم. سپس در یک‌طرف بلوک را به‌صورت کامل و در سمت دیگر قسمت وال پست را از داخل بلوک ایجاد نمایید.
3. آشنایی با رویه اجرای وال پست در اسکلت فلزی
نحوه اجرای وال پست در اسکلت فلزی به‌گونه‌ای است که وال پست در اسکلت فلزی به‌واسطه جوشکاری، به تیر و ستون متصل می‌شود و آمادگی لازم را به‌منظور استفاده را دارا می‌باشد.
بیشتر بخوانید : بانک اطلاعات ساختمان | پروژه های در حال ساخت
4. آشنایی با رویه اجرای وال پست در سوله
استفاده کردن از وال پست در سوله‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر ضوابط اجرای وال پست دیوار به‌درستی در سوله‌ها انجام نشود بسیار خطرناک خواهد بود. هنگامی‌که این روش در سازه به‌کاربرده می‌شوند نه‌تنها باعث یکپارچگی بین دیوارها و سازه می‌شود بلکه دهانه‌ها را نیز کوچک خواهد کرد. در این صورت دیوارها بارهای جانبی که بر آن‌ها وارد می‌شود را راحت‌تر تحمل می‌کند. به همین دلیل در پیاده‌سازی وال پست مقاطع فولادی سنگین‌تری مورداستفاده قرار می‌گیرد، معمولاً این روش در سازه‌ها به‌گونه‌ای است که به‌عنوان ستونک در سازه‌ها عمل خواهند کرد.
آشنایی با ضوابط اجرای وال پست در دیوار
همان‌طور که در بخش قبل از این نوشتار نیز اشاره نمودیم، در ساختمان‌هایی که دارای اسکلت بتنی می‌باشند معمولاً وال پست هنگام ضوابط اجرای وال پست دیوار از مصالح فولادی و پروفیل‌های نبشی، قوطی و یا ناودانی ساخته می‌شوند. به‌طورکلی ممکن است که وال پستی که از نبشی ساخته می‌شود برای انتقال دادن بار جانبی و یکپارچگی دیوار از نبشی قوطی بهتر عمل کند اما باید به یادداشت که جزییات اجرایی آیتم‌هایی مانند وال پست را اکیپ مشاور پروژه طراحی خواهند کرد. ولی به‌طورکلی برای اینکه وال پست ساخته شود دو عدد نبشی 4 یا 5 به کمک میلگرد به ضخامت دیوار دوخته می‌شود و پس‌ازآن کل اجزا را باید ضدزنگ کرد و توری مرغی یا رابیس کشیده شوند و تیغه‌ها و دیوارهایی که غیر سازه‌ای هستند را در داخل آن مهار کرد. این وال پست‌ها را باید به‌طور مناسب به المان‌های سازه‌های طرفین مهار شوند ازاین‌روی، وال پست را در اسکلت فلزی باید با جوشکاری مهار کرد. همچنین در اسکلت‌هایی که بتنی هستند برای مهار کردن وال پست کاشت صفحه‌های فلزی انجام خواهد شد و این صفحه جوشکاری می‌شود. در پایان این قسمت از این مقاله جامع نیز به ارائه ضوابط اجرای وال پست با توجه به بندهای مقررات ساختمانی در این حوزه میپردازیم که به‌صورت زیر است:
• درصورتی‌که طول دیوار بیشتر از ۶ متر باشد، به اجرای وال پست نیاز می‌باشد. در برخی از موارد این اندازه ۵ متر نیز عنوان‌شده است.
• آنچه در این آیین‌نامه در مورد وال پست افقی آمده است، اجرای آن برای دیوار بیش از ۳.۵ متر می‌باشد.
• به یاد داشته باشید که درصورتی‌که طول دیوار ۴۰ برابر ضخامت دیوار باشد، نیاز به ساخت وال پست می‌باشد.
• کنترل اجرای صحیح وال پست باید به‌واسطه همکاری مهندس ناظر عمران و ناظر معماری صورت می‌گیرد. چراکه وظیفه مهندس ناظر عمران کنترل اجرای صحیح وال پست و وظیفه مهندس ناظر کنترل اجرای دیوارهای داخل وال پست می‌باشد.
آشنایی با نکاتی مهم در اجرایی کردن وال پست
به‌طورکلی به‌منظور اجرایی کردن نگه‌دارنده دیوار لازم است تا نکات مهمی در نظر گرفته شود که این موارد به شرح زیر می‌باشد:
• در هنگام اجرای وال پست‌ها حتماً از شاغول بودن آن‌ها مطمئن شویم.
• در جزئیات موردنظر در هنگام اجرای وال پست، فواصل عضوهای عمودی برابر حداقل دو مقدار ۵ متر و ۴۰ برابر ضخامت دیوار در نظر گرفته شود. همچنین فواصل عضوهای افقی از یکدیگر و از کف تمام‌شده برابر حداقل دو مقدار ۳.۵ متر و ۳۰ برابر ضخامت دیوار در نظر گرفته شود.
• به‌طورکلی ردیف آخر دیوارچینی همراه با وال پست باید با فشار و ملات کافی در زیر سقف جای‌داده (مهر) شود.
• با توجه به بام و ستون‌های کناری وال پست‌ها به‌اندازه ارتفاع جان‌پناه بلندتر اجراشده و از آن‌ها برای مهار جانبی جان‌پناه استفاده گردد.
• به‌طورکلی به‌منظور محافظت از دیوارهایی که تا زیر سقف ادامه ندارند، در لبه فوقانی با کلاف افقی متکی به المان‌های پایدار باید این مراقبت صورت پذیرد.
• به یاد داشته باشید که لبه قائم دیوارها را به‌صورت آزاد رها نکرده و به تیغه دیگر یا دیوار عمود متصل کنید. همچنین درصورتی‌که تصمیم به این کار ندارید، کلاف قائم را در لبه اجرا نمایید.
• قبل از اجرا و جوشکاری وال پست‌ها ابعاد داخلی فضاهای ساختمان اندازه‌گیری کنیم تا بعد از اجرای دیوارچینی، مشکلی پیش نیاید.
• در نمای آجری، آجرنما با آجر پشت‌هم زمان چیده شود و از ضخامت یکسان برخوردار باشد تا هر رگ روی یک ملات چیده و اتصال مناسب برقرار گردد.
• به‌طورکلی اگر آجرنما پس از احداث آجر پشت چیده شود، باید با تعبیه مفتول فلزی انتظار، داخل ملات پشت‌کار به فواصل افقی و قائم ۵۰ سانتیمتر، از اتصال دو دیوار اطمینان حاصل شود. در غیر این صورت نبشی کشی و مهار دیوار نما الزامی است.
• در قسمت‌هایی که وال پست در کنار ستون قرار می‌گیرد باید وال پست با ستون یک‌فاصله‌ی حدوداً ۴ تا ۵ سانتی‌متری داشته باشد تا در هنگام وارد شدن بارهای جانبی ازجمله زلزله ستون فشار جانبی به دیوار وارد نکند، لازم به ذکر است که این فاصله خالی را باید با مصالح نرم مانند یونولیت پرکنیم.
• پروفیل‌های مورداستفاده برای ساخت وال پست حتماً باید ضدزنگ خورده باشند و جهت اتصال بهتر آن‌ها با دیوارهای اطراف و همچنین جهت جلوگیری از ایجاد ترک‌های ناشی از حرکت‌های جانبی ساختمان در مرحله‌ی نازک‌کاری، روی وال پست ها ها رابیتس (توری) بکشیم و باسیم مفتول محکم کنیم.
• به‌طورکلی حداقل پروفیل مصرفی برای وال پست، نبشی ۵ می‌باشد اما بهتر است از نبشی ۶ استفاده کنیم؛ و درصورتی‌که پروفیل وال پست از طرف طراح سازه دوبل نبشی انتخاب‌شده باشد، بهتر است که در هنگام ساخت وال پست، دهانه‌ی آن ۱ سانتیمتر بیشتر از ضخامت دیوار مربوطه در نظر بگیریم تا تیغه کاملاً داخل دیوار قرار بگیرد.
جمع‌بندی
همان‌طور که تا بدین جای این مقاله از سری نوشتارهای وبلاگ سازه افزار مطالعه نمودید وال پست عضوی است که میانقاب‌های سازه‌ای و غیر سازه‌ای و تیغه‌ها را به اسکلت ساختمان، برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی باد و زلزله متصل می‌کند؛ بنابراین، اجرای وال پست و نبشی کشی دیوارهای پیرامونی، به‌عنوان یکی از مراحل اجرایی سفت‌کاری ساختمان، دارای حساسیت‌های اجرایی و نظارتی خاص است که باید به آن توجه ای ویژه نمود. در پایان این نوشتار نیز مثل همیشه از همراهی شما عزیزان با وبلاگ سازه افزار جامع‌ترین سایت نیازمندی‌های صنعت ساخت‌وساز کشور سپاس‌گزاریم و امیدواریم که محتوای ارائه‌شده در این حوزه برای شما عزیزان مفید واقع‌شده باشد.