در صنعت ساختوساز از مصالحی به نام دال استفاده میشود. این مصالح، ساختاری افقی و نزدیک به هم دارد. ضخامت آنها در قیاس با طول و عرض این مصالح، بسیار کم است. سنگدالها قادرند بار سقف را بهصورت یکطرفه یا دوطرفه انتقال دهند و استحکام سازه را تضمین کنند. یکی از دالهای مورداستفاده در این صنعت، دالهای بتنی یا سنگدال است که در ادامه با این محصول و کاربردهای آن، بیشتر آشنا خواهیم شد.
اغلب افراد با این مصالح آشنایی ندارند و بهمحض شنیدن نام آنها از خود میپرسند که سنگدال چیست؟ یکی از روشهایی که برای ساخت سقف سازهها مورداستفاده قرار میگیرد، استفاده از دالهای بتنی است. این مصالح با استفاده از میلگرد و بتن ساخته میشوند و در مواردی که سقف سازه توسط بتن و فولاد کار شده است، کارایی دارد. این روش در بالا رفتن استحکام سازه نقش مؤثری دارد. سازههایی که با استفاده از این مصالح ساختهشدهاند در برابر آتشسوزی، مقاومت خوبی از خود نشان میدهند. البته سنگدال یا دال بتنی بهجز ساخت سقف ساختمانها، در موارد دیگری نیز کاربرد دارد. این مصالح را میتوان به همراه تیرآهن نیز مورداستفاده قرار داد. دالهای بتنی بهمنظور تحمل بارهای قائم، تعبیه میشوند و در برخی موارد وظیفهدارند کف صلب ایجاد کرده و نیروهای وارده را میان اعضای باربر جانبی تقسیم کنند.
همانگونه که در بخش قبل نیز بیان شد اصلیترین کاربرد سنگدال، استفاده از آن در ساخت سقف طبقات است. با استفاده از این روش میتوان سقف طبقات یک ساختمان را در مدتزمان کمی اجرا کرد. آن دسته از دالهایی که دارای ضخامتی در حدود 10 تا 50 سانتیمتر هستند برای ساخت سقف سازهها مورداستفاده قرار میگیرند. زمانی که از این محصولات برای ساخت سقف سازه استفاده میشود، مخصوصاً در مواردی که از تیرآهن استفادهنشده است، باید در اتصال آنها به ستون، دقت زیادی به خرج داد. در محل اتصال این مصالح به ستون، تنشهای مختلفی توزیعشده و فشار زیادی به دلیل وارد شدن بارهای جانبی یا بارهای ثقلی نامتقارن، ایجاد میشود. به همین دلیل باید طراحی این اتصالات و اجرای آنها با دقت و توجه بالایی انجام شود تا ساخت سقف، کیفیت قابل قبولی داشته باشد.
علاوه بر ساختمانسازی، سنگدال بتنی در ساخت پوشش کانالها و نهرهای آب نیز کارایی دارد. ویژگیهای این دالها سبب شده تا پیمانکاران از این محصولات در ساخت معابر سکوها و جایگاهها و همچنین آبروها نیز استفاده کنند. اسلب بتنی که برای این موارد، کارایی دارد دارای ضخامت کمتری است.
بسته به نیاز پیمانکار، ساخت دالهای بتنی ممکن است در محل انجامشده و یا آن را بهصورت پیشساخته تهیه کرد. بهمنظور ساخت این مصالح در محل احداث پروژه، از قالبهای مخصوصی استفاده میشود. این قالبها با استفاده از مواد پلاستیکی و یا چوب و فولاد ساخته میشوند. استفاده از قالبهایی با صفحات فولاد و پلاستیک، کیفیت کار را بالا میبرند. برای تهیه این نوع سنگدال بتن باید ابتدا خمیر بتن بر اساس فرمولهای ویژهای آماده شود. سپس در داخل قالبها، میلگردهای تقویتی را قرار داده و با استفاده از تجهیزات پلاستیکی، آنها را ثابت کرد. با این کار، بتن تمام سطح میلگردها را میپوشاند و دالهایی با استحکام عالی، به دست میآید.
البته این روش تهیه دالها در محل پروژه، مربوط به آن دسته از سنگدال بتنی است برای ساخت سقف مورداستفاده قرار میگیرد. در بقیه موارد نظیر تهیه دالهای کف ساختمان، دیگر نیازی به قالب نیست، زیرا دیوارها همانند صفحات قالب عمل میکنند. بهجز این روش، میتوان از دالهای پیشساخته نیز استفاده کرد. در این روش، دالها در محل کارگاه تولیدشدهاند و دارای طراحی بسیار دقیقی هستند. به هنگام استفاده از این مصالح، باید تکیهگاه دال نیز دارای طراحی دقیقی باشد تا بتوان دالها را بهدرستی، جای گذاری کرد.
بعد از تهیه سنگدال بتن، متوجه خواهید شد که این مصالح نیاز به پرداخت دارند. برای پرداخت این محصولات باید مراحل مختلفی طی شود. این مراحل به شرح زیر هستند:
منظور از تراز کردن دالهای بتنی این است که قسمتهای اضافی آنها از سطوح رویی جدا شود. با این کار، سطوح دال کاملاً صافشده و تراز میشود.
اگر بعد از تراز کردن دال، متوجه شوید که بر روی سطح این محصولات، پستیوبلندی وجود دارد باید آنها را برطرف کنید. برای این کار از ابزار T یا شمشه استفاده میشود.
باید در کفهای ماشینرو و پیادهرو و همچنین در طول تمام درزهای جداکننده، سنگدال های بتنی را لبه کشی کرد. این امر به بالا رفتن تراکم دالها کمک کرده و موجب افزایش استحکام آنها در برابر پوسیدگی و خردشدگی میشود.
بعد از اتمام این مراحل باید سطوح این محصولات را با استفاده از ماله، صاف کرد. برای این کار میتوان از مالههای تختهای، فلزی و برقی استفاده کرد.
بعدازاینکه سنگدال سفت شد باید دالها را جاروکشی کنید. این کار باعث میشود تا سطح مصالح در برابر لغزش، مقاوم شود. توجه داشته باشید که سطوح دالها به حد کافی سفت شده باشند.
سنگدالی که در محل و یا بهصورت آماده تهیه میشود دارای انواع مختلفی است. اسلب بتنی بر اساس ویژگیها، ساختار و کاربردی که دارد به دستههای مختلفی تقسیمبندی میشود. قیمت سنگدال به دلیل تفاوت در ساختار و مواد اولیه، در مورد هرکدام از آنها باهم تفاوت دارد. در ادامه با انواع این محصول و مشخصات هرکدام از آنها آشنا خواهیم شد.
این نوع دالها برای استفاده در معابر شهری کاربرد دارند. در تولید این محصولات، شبکه دال بهصورت دوبل است. این شبکهها با استفاده از اسپیسر پلاستیکی ساخته میشوند و سپس داخل قالب قرار میگیرند. در مرحله بعد، بتن داخل قالب ریخته شده و مالهکشی آنها انجام میشود. از این محصولات برای مدیریت ترافیکهای فوق سنگین استفاده میشود.
سنگدال ترافیکی سنگین بهمنظور استفاده در جایگاههای سوخت، معابر شهری و ... تولید میشوند. در این محصولات، سایز میلگردها و ضخامت آنها تغییر کرده و شبکه سیستم، تقویت میشود.
این دالها برای استفاده در مکانهای رفتوآمد عمومی، مناسب است. بتن این محصولات با ترکیب شن، آب، سیمان و ماسه تشکیلشده و قالبگیری میشود. در این مصالح، نیازی به استفاده از میلگردهای سایز بالا نیست.
این نوع دالهای بتنی در ساختمانسازی استفاده میشوند. در استفاده از این محصولات، بارها به دال، واردشده و سپس به تیرهای عمود برهم و بعدازآن به ستون منتقل میشوند. این دالها را میتوان جزو صلبترین سیستمهای سقفی به شمار آورد. ازآنجاییکه در این سیستم بهجز دال، باید تیرها نیز در چهار طرف قرار بگیرند سازه بهصورت کلاف درآمده و عملکرد آن، صلبتر میشود.
سنگدال تخت، فاقد تیر است و ساختار توپر دارد. به دلیل اینکه این اسلب بتنی از نوع دوطرفه است، میتوان آن را بهصورت مستقیم به ستون وصل کرد. کاربرد سنگدال تخت نسبت به دالهای با تیر، راحتتر است و انعطافپذیری بیشتری دارد.
دالهای بتنی مشبک بهمنظور کاهش وزن سقف، استفاده میشوند. در این نوع دالها، میزان مصرف بتن پایین است. در ساخت آنها از قالبهایی به شکل جعبه استفاده میشود و فضای خالی در بخش پایینی آنها ایجاد میگردد.
در برخی موارد لازم است تا ضخامت اسلب بهصورت پلهای افزایش پیدا کند. زمانی که از این دالها در اطراف ستون استفاده شود، به آن کتیبه گفته میشود. این مصالح برای آن دسته از کفهایی که قرار است بار سنگینی را تحمل کند مانند ساختمانهای صنعتی، پارکینگهای طبقاتی و ... مورداستفاده قرار میگیرد.
ساختار این نوع سنگدال آماده به این صورت است که دال توسط دولایه بتن مسلح در قسمت پایین و بالا، احاطهشده است. در قسمت مرکزی این سیستم، گوی توخالی با جنس پلیاتیلن بازیافتی و یا پروپلینی قرار دارد.
در این نوع سنگدال پیشساخته نیز همانند اسلب کوبیاکس، دال با استفاده از دولایه بتن مسلح، محصورشده است. قسمت مرکزی این مصالح از بلوکهای توخالی یوبوت که جنسی از پروپلین دارند پر میشود..
سقفهای سنگدال بتنی به دو روش قابلاجرا هستند. این روشها عبارتاند از:
یکی از روشهای که اسلب بتنی را میتوان اجرا کرد، سنگدال یا دال بتنی یکطرفه است. ازاینروش در مواردی استفاده میشود که نسبت دهانه بزرگ به کوچک، بیشتر از 2 باشد. در این روش، دال روی لبهها قرارگرفته و نیروهای واردشده به اسلب در جهت طولی هستند. در ضمن درصورتیکه تکیهگاهها به صورتی قرار بگیرند که از چهار طرف، آن را حمایت کنند گفته میشود که دال بهصورت یکطرفه است. نکته مهمی که در این روش وجود دارد این است که آرماتورها را باید در جهت دهانه کوچک، نصب کرد.
شرایط اجرای این روش، برخلاف روش قبل است. به این معنا که اگر نسبت دهانه بزرگ به کوچک، چیزی کمتر از 2 برابر باشد میتوان ازاینروش استفاده کرد. در این روش نیز تکیهگاهها باید از چهار طرف، دال را حمایت کنند. در دال دوطرفه، نیروهای وارده هم در جهت طولی و هم در جهت عرضی وارد میشوند. به همین سبب هم باید آرماتورها را در هر دو جهت نصب کرد.
کاربرد سنگدال در پروژههای مختلف دارای مزایای متعددی است. ازجمله این مزایا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
اگر به دلایل مختلفی در ساختمان آتشسوزی رخ داد، این نوع سقفها آسیب نمیبینند. به همین دلیل حجم خسارات تا حد ممکن، کاهش پیدا میکند.
این دالها را میتوان بهراحتی و در مدتزمان بسیار کمی، اجرا کرده و سازه را بهسرعت به مرحله بهرهبرداری رساند.
با استفاده از این مصالح، میتوان در مصرف موادی همچون آب، سیمان، سنگدانه و ... صرفهجویی کرد.
صرفهجویی در مواد اولیه و هزینه پایین حملونقل، باعث صرفهجویی در هزینهها خواهد شد.
استفاده از سنگدال پیشساخته باعث میشود تا نیروهای وارده بر ستونها، کاهش یافته و این فشار بهصورت یکنواخت، پخش شود. ازاینرو استحکام و طول عمر ساختمان، افزایش پیدا میکند.
اسلب بتنی باعث میشود تا رفتار سقف در برابر نیروهای برشی نظیر زلزله، بسیار مناسب باشد.
این محصولات دارای خزش قابل قبولی هستند و مقاومت خمشی خوبی دارند.
با توجه به مزایای این محصولات، امروزه شرکتهای زیادی در زمینه تولید و فروش سنگدال فعالیت دارند. پیمانکاران میتوانند با تحقیق در مورد کیفیت این محصولات، محصول موردنظر خود را شناسایی کرده و خریداری کنند.
گذشته از مزایایی که انواع سنگدال دارد، استفاده از این محصولات دارای معایبی نیز است. یکی از این ایرادات، محدودیت استفاده از آنها در سازههای اسکلت فلزی است. در ضمن این مصالح به دلیل اینکه با استفاده از حجم بالای بتن ساخته میشوند دارای وزن زیادی هستند. به همین دلیل نیز سقفهایی که با استفاده از این دالها ساخته میشوند، وزن سنگینی دارند. از دیگر معایب این محصولات، پایین بودن مقاومت کششی آنها است.
بامطالعه این مطلب حتماً متوجه شدهاید که سنگدال چیست و با انواع این محصولات آشنا شدهاید؛ بنابراین میدانید که هرکدام از دالهای بتنی دارای مراحل ساخت و میزان مواد اولیه مختلفی هستند. این ویژگیها باعث میشوند تا قیمت سنگدال ها باهم فرق داشته باشد. شما نیز باید به هنگام خرید این محصولات به نیاز خود و قسمتی که قصد استفاده از این مصالح را دارید توجه کرده و بر اساس مشخصات دالها، نوع مناسب آن را انتخاب و خریداری کنید. ابعاد، سایز میلگردها، وزن میلگردها، عیار سیمان و وزن قطعه، ازجمله ویژگیهایی هستند که به هنگام خرید باید به آنها توجه کنید.
کلام آخر
در جمعبندی معرفی سنگدال و کاربردهای آن باید گفت که این محصول یکی از اعضای مهم در صنعت ساختوساز است. این محصولات باضخامتهای مختلفی عرضه میشوند که با توجه به ضخامت و ساختاری که دارند برای استفاده در قسمتهای مجزا، مناسب خواهند بود. استفاده از این محصولات میتواند مقاومت سازهها را بالا برده و موجب بالا رفتن ماندگاری آنها شود، فقط در نظر داشته باشید که نوع دال انتخابی با کاربری مدنظر، تناسب داشته و محصول از کیفیت خوبی برخوردار باشد.