به طور کلی سیم کشی ساختمان به دو صورت انجام میگیرد، که بسته به نیاز فرد هر کدام از این نوع که نیاز بود مورد استفاده قرار خواهد گرفت، سیم کشی ساختمان به دو صورت انجام میشود:
معمولاً درهنگام سیم کشی ساختمان به صورت روکار سیم ها را از روی گچ بهصورت آزاد یا داخل لوله و یا داخل داکت عبور میدهند، در این روش کلیه ی سیم ها ولولهها در معرض دید هستند و به همین دلیل عیبیابی در این نوع سیم کشی در ساختمان آسانتر است.
سیمکشی توکار در ساختمان ها با توجه به موقعیت محلی و یا در نظر گرفتن مسائل دیگری مانند زیبایی، ارزش اقتصادی، اهمیت حفاظتی در اماکن مختلف، به سه روش زیر اجرا میشود:
در این روش سیمها را از قسمت بالای دیوار و از داخل لولهها بهصورت افقی عبور میدهند.
در نقاط معین (در بالای کلید یا پریز) و به فاصلهی حدود ۳۰ سانتیمتر از سقف، قوطی تقسیم در نظر گرفته میشود و تقسیم سیم در داخل آن انجام میشود درگذشته این روش بیشتر استفاده میشد، ولی امروزه به دلیل اینکه تجهیزات سیم کشی توسعهیافته و عیبیابی و مسائل دیگر در سیم کشی مطرح است کمتر استفاده میشود لذا این روش را به نام روش کلاسیک و آموزشی مورداستفاده قرار میدهند.
در این روش از قوطیهای کلید و پریز بهجای قوطی تقسیم استفاده میشود. در هنگام نصب کلید و پریز باید فضای کافی برای سیمها هم ایجاد بکنیم تا کلید و پریز بهراحتی در قوطی نصب شود، در حالت عادی قوطیهای کلید و پریز جای کافی برای تقسیم سیمها را ندارد برای ایجاد فضا برای سیم در پشت کلید ما باید مقداری از پشت قوطی را کند و کاری کنم تا عمق قوطیها بیشتر شود. در این روش سیمهای روشنایی از سیمهای پریز جدا است، به عبارتی برای هرکدام از این دو قسمت سیم کشی جداگانه انجام میشود، امروزه این روش بیشترین استفاده را دارد و یک روش پرکاربرد به شمار میآید.
در این روش از سیم کشی توکار سیمها، با توجه به توزیع برق و تقسیمبندی محلهای متفاوت منزل، بهطور مجزا به داخل جعبهفیوز آورده میشوند.
محل نصب این تابلو باید درجایی باشد که آوردن لولهها برای سیمکشی به محل تابلوی مرکزی امکانپذیر باشد. کاربرد این روش، جعبهفیوز را در راهرو یا محلهای مناسب دیگر نصب میکنند، در این روش امکان تغییرات یا عیبیابی سیمها در مقایسه با دو روش بالا راحتتر انجام میشود، به همین جهت از این روش در ساختمانها و اماکنی از قبیل واحدهای مسکونی، دفاتر کار، ادارات، بیمارستانها و موارد مشابه آنها استفاده میشود.
از معایب این روش مصرف بیشتر سیم و صرف هزینههای بیشتر هنگام سیم کشی است چون همانطور که در بالا گفتیم برای هر قسمت منزل خود بهطور مجزا سیم کشی انجام میشود، بهطور مثال در یک اتاق دو خط سیم، یکی برای روشنایی و دیگری برای پریزها سیم کشی میشود و برای سایر قسمتها مثل آشپزخانه و…نیز به این صورت است.
این نوع سیم کشی که به سیم خشک نیز معروف است دارای یک رشته هادی می باشد و به دلیل این که قابلیت فرم دهی دارد عموما در تابلو برق ها استفاده می شود.ولتاژ نامی این نوع سیم ۷۵۰/۴۵۰ ولت است و برای جریان های مختلف، با سطح مقطع های ۱٫۵ تا ۲۴۰ میلی متر مربع ساخته میشود.
سیم های افشان به دلیل این که از تعداد زیادی سیم مسی نازک به هم تابیده تشکیل شده اند نرم بوده و دارای قابلیت انعطاف بالا می باشند به همین دلیل از آن ها در سیم کشی ساختمان استفاده می شود. ولتاژ نامی این سیم های افشان ۵۰۰/۳۰۰ ولت است و با توجه به جریان عبوری در سطح مقطع های مختلف موجود می باشند.
این سیم ها چیزی بین سیم های مفتولی و افشان می باشند یعنی تعداد رشته های این نوع سیم به مراتب از سیم های افشان کم تر بود و در نتیجه انعطاف آن نیز از سیم های افشان کمتر می باشد.ولتاژ نامی این سیم ۷۵۰/۴۵۰ولت است و زمینه های کاربرد آن مشابه سیم های مفتولی است.
در صورتی که چند سیم در کنار یکدیگر به کمک یک غلاف و یا لایه عایقی دوم قرار گیرند تشکیل یک کابل را می دهند.
باوجود استفاده از کابلهای استاندارد و باکیفیت میتوان تا حد زیادی از حوادث مختلف که همراه با زیانهای جانی و مالی است جلوگیری کرد. شاید برای شما نیز جالب باشد اگر بدانید که در حادثه آتشسوزی ساختمان پلاسکو در تهران آتشسوزی اولیه و سرمنشأ آن یک دستگاه حرارتی بود که در آن از سیمهای نامناسب و غیراستاندارد استفادهشده بود؛ بنابراین همین مثال کافی است تا اهمیت استفاده از سیمها و کابلهای مرغوب و درعینحال ضد حریق را به رخ بکشد. حال در این بخش از سازه افزار بر آن شدیم تا شما را بهطور کامل با انواع کابل ضد حریق و موارد مصرف آن آشنا نموده و نکات لازم و مهمی را در باب خرید و استفاده از این نوع کابلها ذکر کنیم.
بهطورکلی کابلهای ضد حریق معمولاً بهگونهای طراحی میگردند که بتواند حتی در شرایط حریق نیز به کار خود ادامه دهد. درواقع در شرایط آتشسوزی کابلهای ضد حریق کم دود بوده و دود آن عاری از گازهای سمی و کشنده میباشد که همین ویژگی امنیت افراد و ایمنی تجهیزات را در هر محیطی اعم از خانه یا کارخانه تضمین مینماید. جالب است بدانید که با توجه به اینکه ساختار پلیمر استفادهشده در کابلهای ضد حریق فاقد هالوژن میباشد لذا به هنگام آتشسوزی گازهای خفهکننده از آن منتشرنشده و امنیت افراد را حفظ مینماید.
کابلهای مقاوم در برابر حریق در اماکنی همانند هتلها، سالنهای تئاتر و سینما، موزهها، بیمارستانها، مراکز خرید، آسمانخراشها، ادارات، مدارس، فرودگاهها، زیرزمین و تونلها، ایستگاههای قطار، مراکز کامپیوتری، سیستمهای هشدار، سیستمهای کنترل ترافیک و سیستمهای اطفاء حریق و اکثر مکانهای عمومی کاربرد دارد.
بهطورکلی میتوان مطرح کرد که یک کابل ضد حریق یا نسوز از بخشهای مختلفی مانند سایر انواع کابلها ساختهشده است. با این تفاوت که وجود عایق و متریال خاص در ساختار آن این نوع از کابلها را بهعنوان یک محصول کاملاً ایمن ارائه میدهد؛ بنابراین در این بخش به معرفی بخشهای مختلف کابل ضد حریق میپردازیم که شامل:
در این بخش از کابل بهطورمعمول از مس قلع اندود و مطابق با استاندارد IEC 60228 استفاده میشود.
این بخش از کابلهای نسوز معمولاً با سیلیکون پوشانده میشود که وجود همین ماده سیلیکونی عاملی برای نسوز شدن این نوع از کابلها میباشد.
این بخش از یک کابل نسوز شامل لایهای از پلیاستر و آلومینیوم به همراه سیم ارت یا اتصال به زمین میباشد.
این روکشها بهطورمعمول از جنس سیلیکون بوده و شما میتوانید این نوع از کابلها را با تعداد رشتههای مختلف و سطح مقاطع گوناگون در بازار این نوع از محصولات تهیه کرد.
بنابراین با توجه به این توضیحات، چنانچه بخواهیم پایداری حرارتی یک کابل را بالا ببریم، باید نخست جنس روکش و سپس عایق بهکاررفته در آن را بررسی نماییم. بهبیاندیگر، کابل ضد حریق باید از روکش و عایق مقاوم در برابر حرارت و حریق برخوردار باشد.
امروزه در بازار کشور شاهد سه نوع کابل نسوز پرکاربرد میباشیم که شامل انواع پیویسی، سیلیکونی و دو روکش نسوز است و مسلماً وجود مزایا و معایب هرکدام از این نوع کابلها نقش مهمی در انتخاب نوع کابل بازی میکند. حال با توجه به این مقدمه در باب آشنایی با انواع کابل نسوز به سراغ معرفی تکتک این کابلها میرویم:
بهطورکلی این نوع از کابلهای نسوز دارای عایقی از جنس سیلیکون بوده و در کنار از ویژگیهای منحصربهفردی مانند قابلیت وزن کم، ایمنی، قابلیت اعتماد و کارآمدی بالا، حمل آسان و پیادهسازی آسان و در مدار میباشد. کابلهای ضد حریق سیلیکونی در برابر شعله و شوک حرارتی از خود مقاومت بالایی نشان میدهند، ازاینرو میتوان در سیمکشیهای محصولات الکتریکی و لوازمخانگی نظیر اجاقگازها، جاروبرقی الکترومترها، لوازم حرارتی و کوره که در معرض دماهای مختلف و ولتاژ بالا هستند، از آنها استفاده کرد؛ بنابراین همین ویژگیها نیز عاملی برای استفاده از این نوع از کابلها در شرایط محیطی متفاوت و در صنایع گسترده است.
همانطور که میدانید پیویسی به دلیل ضد حریق بودن، یکی از بیخطرترین پلیمرها بهحساب میآید. چراکه یکی از علل محبوبیت کابلهای برق پیویسی نیز دقیقاً همین مورد است. درواقع کابلهای ضد حریق پیویسی در محیطزیست ایجاد آلایندگی نمیکنند، بنابراین مشتری میتواند با خیالی آسوده از این نوع از کابلها برای مصارف ساختوساز بهره ببرد. همچنین باوجود مزایای بسیاری که میتوان برای لولههای برق پیویسی برشمرد، این نوع زا کابلها از قیمت مناسبی نیز برخوردار بوده و در مقابل انواع بیکیفیت ازجمله محصولات ارزان بهحساب میآیند.
جالب است بدانید که نوعی دیگر از این کابلها وجود دارد که علاوه بر پوشش اولیه مجهز به یک پوشش ثانویه بوده که از جنس فایبرگلاس میباشد و تحمل دمای این نوع از کابل را تا حدود ۷۵۰ درجه سانتیگراد افزایش میدهد. چراکه سیلیکون خود پلیمری است که به دلیل انسجام و شکل مولکولی پایداری که دارد مقاومت خیلی خوبی در برابر حرارت از خود نشان میدهد و از طرفی باوجود رشتههای درهمتنیده شده فایبرگلاس آستانه تحمل این نوع از کابل را بالا میبرد. درواقع سیم دو روکش بافت که متشکل از هادی مسی قلع اندود و عایق اولیه سیلیکون به همراه پوشش بافتهشده از جنس فایبرگلاس میباشد و در رنگهای متنوع جهت سهولت در سیمکشی تجهیزاتی که در محیطهای با حرارت بالا قرار دارند، استفاده میشود.
همانطور که در بخش قبل از این مقاله سازه افزار نیز اشاره شد، کابلهای نسوز پیویسی معمولاً به مدت 30 ثانیه میتوانند حرارت مستقیم را تا حدود 750 درجه تحمل کرده و جریان الکتریکی را بدون مشکل از خود عبور دهند. درحالیکه در مسیر مقابل کابلهای نسوز سیلیکونی میتوانند حداقل تا حدود 90 دقیقه حرارت 900 درجه را تحمل کرده و جریان را بدون هیچ مشکلی از خود عبور دهند. از جهت دیگر میتوان اذعان کرد که انواع کابلهای پیویسی برای اغلب موارد غیرضروری که نیاز به فعال بودن در زمان آتش ندارند، استفاده میشوند که این بهرهبرداری شامل تمام مدارهای برق معمولی ساختمانها برای روشنایی یا آشپزخانه و کاربریهای اداری میشود؛ اما بهطورکلی کابلهای نسوز سیلیکونی، برای سرویسهایی مثل سیستمهای اعلام حریق، برق اضطراری و آلارمهای آتشنشانی ضروری هستند. چراکه سیستمهای اعلام حریق باید در طول آتشسوزی فعال مانده تا بتوانند آتش را تشخیص داده و برای تخلیهی محل به بهترین نحو اعلامخطر کنند. لازم به ذکر است که این مدارها باید بهطور کامل و درست کارکرده و یکپارچگی مدار را نیز حفظ کنند.
کابل اعلام حریق کابلی است که میتواند حداقل به مدت 90 دقیقه در برابر حرارت مستقیم 900 درجه جریان الکتریکی را بدون هیچگونه نقصی از خود عبور دهد. بهطورکلی کابل اعلام حریق پس از مواجه با آتش روکش خود را از دست میدهد اما نوار میکایی که بر روی هادی مسی کشیده شده خود را حفظ کرده و انتقال جریان بدون نقص ادامه پیدا میکند.
از طرفی جالب است بدانید که بعضی کابلهای اعلام حریق در برابر پاشیده شدن آب نیز مقاوم هستند. این یعنی در هنگام حریق که پوشش عایقی کابل از بین میرود اگر سیستم اطفای آبی نیز در محل نصبشده باشد این نوع از کابلها نسبت به آب آن نیز مقاوم است. لازم به ذکر است که در مکانهایی که امکان ضربه، آسیب یا جویدگی نیز وجود دارد کابلها باید حفاظت مکانیکی هم داشته باشند.
بهطورکلی میتوان اذعان نمود که انواع کابلهای ضد حریق اگر دارای ویژگیهای زیر باشند ازجمله کالاهای مرغوب بهحساب میآید که این خصوصیات شامل:
بهطورکلی سیلیکون کابل نسوز باید از موادی تشکیلشده باشد که در کاهش دود مؤثر باشند که این نوع از کابلها معمولاً با استاندارد IEC 61034 همراه بوده و به بازار ارائه میشود.
به یاد داشته باشید که درصورتیکه سیم و کابل مورداستفاده بهعنوان کابل نسوز نامرغوب باشد خود باعث گسترش بیشتر آتشسوزی میشود.
در بخشهایی از سیستم که هنگام آتشسوزی باید فعال بمانند از کابلهای مقاوم در برابر حریق باید استفاده شود تا در برابر آتش مقاوم بوده و ارتباط بین تمامی تجهیزات با مرکز کنترل و حفظ شود.
جالب است بدانید که یکی از رایجترین خطرات موجود در حوادث آتشسوزی، خطرات جانی ناشی از مسمومیت با گاز سمی حاصل از حریق سیم است. درنتیجه کابل اعلام حریق باید فاقد هرگونه گاز سمی باشد که یک کابل ضد حریق مرغوب دارای چنین ویژگی است.
بهطورکلی میتوان اذعان نمود که امواج الکترونیکی محیط نباید روی کابلها تأثیر بگذارد به همین سبب در کابلهای ضد حریق مرغوب در بازار از پوشش فویلی و شیلد مناسب جهت حذف نویزهای محیط استفاده میشود.
به یاد داشته باشید که در طراحی این نوع از کابلها حتماً باید المانهای زیر رعایت شود تا شاهد یک کابل مناسب و درعینحال کارا باشیم که این موارد بهطورکلی شامل:
همانطور که در بخشهای قبلی از این نوشتار مطالعه نمودید، یکی از عواملی که در طبقهبندی کابلهای نسوز وجود دارد و آنها را از یکدیگر متمایز میکند دمای کارای این نوع از کابلها میباشد. سیمهای نسوز که عمدتاً با عایق سیلیکونی و پوشش بافتهشده از جنس فایبرگلاس میباشد دارای توان حرارتی تا ۳۶۰ درجه سانتیگراد بهصورت کار کرد دائم میباشد. ازاینرو در نواحی که حرارت بالا میباشد همانند کورهها و محلهایی که در مجاورت آتش بوده، سیم ترموکوپل، تابلوهایی که حرارت زیادی تولید میکنند، استفاده میشود. چراکه کابل نسوز باید قابلیت تحمل دمایی بالایی داشته تا بتواند یک عملکرد مناسب را در چنین محیطهایی فراهم آورد و طبیعتاً سطح مناسبی از ایمنی را نیز در محیط رقم بزنند.
سیم و کابل نسوز باهدف حفظ عملکرد طبیعی دستگاهها در هنگام حوادث غيرمترقبه و همچنين آتشسوزی مورداستفاده قرار میگیرند. قابلذکر است كه نسوز بودن این نوع سیمها و کابل به این معنا نیست که آتش نمیگیرند؛ بلکه به این معناست که توانايي مقاومت در برابر آتش و حرارت بالا را دارا هستند. سیم نسوز یکی از انواع مهم سیم و کابل محسوب میشود که در مراکزی از قبیل بیمارستانها، صنایع هوایی، صنایع ریلی، نیروگاهها، صنایع تولید فولاد و آهن، کارخانههای نورد سازی و ریختهگری، صنایع متالوژی، شیمی و پتروشیمی و کارخانهها سیمان، شیشه و سرامیک مورداستفاده قرار میگیرد و همچنين در سیستمهایی مانند سیستم اعلام حریق و مواردی ازایندست کاربرد دارد؛ بنابراین اهمیت استفاده از انواع کابل نسوز یا ضد حریق با توجه به این نوع اطلاعات بر هیچکس پوشیده نیست.
جالب است بدانید که یکی از راههای شناسایی و اطمینان و همچنین جلوگیری از سوءاستفادههای برخی از فروشندگان در فروش تجهیزات ایمنی و اعلام حریق بررسی گواهینامههای صادرشده از مؤسسات اعتبار سنجی است که یکی از معتبرترینها در سطح جهان موسسه Red Book Live انگلستان بوده که گواهینامه LPCB را صادر کرده تا مصرفکنندگان دارای تأییدیه LPCB با اطمینان بیشتر محصولات موردنیاز خود را استفاده نمایند. بااینحال لازم به یادآوری است که گواهینامه LPCB از سوی سازمان آتشنشانی ایران یکی از الزامات برای کنترل کیفیت محصولات میباشد؛ بنابراین با توجه به این تأییدیه میتوانید خریدی با اطمینان و درعینحال رضایتبخش در آینده را تجربه کنید.
از موارد استفاده سیم و کابلهای نسوز بخصوص از نوع سیلیکونی میتوان به استفاده در سیستمهای اعلام و اطفاء حریق، واگن سازی و راهآهن، مترو، صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی، صنایع نظامی، صنایع هواپیمایی، دکلهای نفتی، صنایع کشتیسازی، صنایع غذایی، صنایع پزشکی، صنایع الکترونیک کشور، صنایع ساخت لوازمخانگی، کارخانه و تولیدیها و صنایعی که خط تولید آنها از گرمایش بالایی برخوردار هستند و همچنین مراکز دانشگاهی و مدارس، هتلها و تمام مکانهایی که دارای حساسیت ایمنی بالایی هستند اشاره نمود.
از موارد استفاده از کابلهای سیلیکونی در صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی میتوان به کابلکشی سیستمهای اعلام حریق و یا کابلکشی مکانهایی که در مواجه با مواد شیمیایی، اشعه فرابنفش و شرایط آب و هوایی نامطلوب قرار میگیرند، نیز اشاره کرد.
واگن قطارها و ایستگاههای راهآهن مسیرهای پرترددی میباشند که ضروری است، در این مکانها از سیم و کابلهای سیلیکونی که فاقد گازهای سمی هالوژن، کم دود و مقاوم در برابر انتشار شعله میباشند؛ استفاده کرد تا در صورت مواجهه با آتشسوزی خود کابل باعث ایجاد خفگی افراد در معرض خطر نشود.
جالب است بدانید که در صنعت فولاد از کورههای ذوب با حرارت بسیار بالا استفاده میشود که دمای محیط اطراف این کورهها تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد و یا حتی بیشتر از آن میرسد. ازاینرو عمدتاً در نزدیکی کورههای ذوب فولاد از سیم و کابلهای سیلیکونی که مقاوم در برابر حرارت میباشند، استفاده میکنند که امری بسیار ضروری و درعینحال کاربردی است.
سیم سیلیکونی و کابل سیلیکونی در لوازمخانگیهایی که در دمای بالا و یا پایین کار میکنند و یا اینکه به کابلهایی با انعطافپذیری بالا نیاز دارند، مورداستفاده قرار میگیرد که این موارد شامل کابل اتو، پلوپز، کابل بخاریبرقی، سیمهای جرقه زن و سایر سیمهای استفادهشده در اجاقگازها و فریزرها و امثال آن میشود.
سخن پایانی
همانطور که در این نوشتار از سری مقالات وبلاگ سازه افزار همراه ما بودید، هدف ما این مقاله آشنایی مناسب شما عزیزان با مبحث انواع کابلهای ضد حریق و مباحث مربوط به استفاده از آن بود که امیدواریم برای شما عزیزان اثربخش و مفید واقع شده باشد. به یاد داشته باشید که با توجه به اهمیت این نوع سیم و کابلها انتخاب بهترین نوع متناسب با هدف و کاربرد آن حیاتی به نظر میرسد و مسلماً مهمترین معيار در انتخاب كابل نسوز مدتزمان مقاومت در برابر آتشگیری محسوب میشود. درواقع کابل نسوز باید بتواند حداقل سی دقیقه در برابر آتش مقاومت از خود نشان دهد. همچنین در پایان از اینکه با سازه افزار همراه بوده و نظرات خود را با ما در میان میگذارید بسیار خرسند بوده و امیدواریم که بتوانیم روند رضایت شما را ادامه دهیم.