یکی از رایج ترین مصالحی که در طول ساختمان سازه به کار می رود، سفال سقفی یا همان بلوک های سفالی است که برای ساخت سقف به کار می روند. سفال سقفی مزایای زیادی برای ساختمان سازی دارد و همین مزایا، اصلی ترین دلیل رواج و محبوبیت آن میان معماران و ساختمان سازان است.
سفال سقفی از خاک رس، آب و مواد افزودنی مانند آهک ساخت شده است. برای تهیه بلوک سفالی باید خاک رس و آب و البته آهک را مخلوط کرده و بعد از اینکه گل موردنظر آماده شد، قالببندی میکنند. سپس قالبها را به شکل خشت خام درمیآورند و در نهایت نیز روانه کورههای پخت میکنند. نکتهی مهم این جاست که میزان حرارت لازم برای پخت بلوک سفالی حدود 900 درجه سانتی گراد است.
یکی از نکات مهم هنگام پخت بلوک سفالی این است که نباید بهصورت مرطوب و تر وارد کورهی پخت آجر شوند چراکه ممکن است دچار ترکخوردگی و حتی شکستگی شوند. به همین دلیل در ابتدا باید اجازه داد که خشتهای خام به درجهای از مقاومت برسند و سپس وارد کوره شوند.
نکتهی مهم دیگر اینجاست که بلوکهای سفالی تراکم بیشتری نسبت به بلوکهای سیمانی دارند و البته وزن مخصوصشان نیز حدود 500 الی 600 کیلوگرم بر مترمکعب میباشد.
شکل ظاهری سفال سقفی نیز بهصورت توخالی و مشبک است. در گذشته برای پوشاندن فاصلهی میان دو تیرچه در ساختمانسازی از آجرهای توخالی و سوراخدار استفاده میشد اما در حال حاضر این آجرها، جای خود را به سفالهای سقفی یا همان بلوکهای سفالی دادهاند.
بلوکهای سفالی انواع و اقسام متفاوتی دارند. برخی از این دستهبندیها به برند سفال سقفی برمیگردد و برخی دیگر نیز به سایز و ابعاد بلوک سفالی موردنظر!
بهطورکلی ازلحاظ ابعاد، بلوکهای سفالی را به سه دسته تقسیمبندی کردهاند:
این سه دسته خود نیز به دو دستهی جزئیتر به نام سفالی سقفی معمولی و فوم دار تقسیم میشوند.
یکی از اصلیترین جاهایی که میتوان از سفالهای سقفی 7 سانتیمتری استفاده کرد، مکانهایی است که قطرکمی برای دیوار در نظر گرفتهشده است. بهعنوانمثال میتوان از بلوک سفالی هفت سانتیمتری در جداسازی دیوارهای داخلی، دیوارهای آسانسور، دیوار راهپله و ...استفاده نمود.
قیمت ارزان بلوک سفالی هفت سانتیمتری باعث شده تا نسبت به دیگر انواع بلوکها بسیار بهصرفهتر و البته محبوبتر باشد. ابعاد بلوک سفالی هفت سانتیمتری نیز بهصورت زیر است:
یکی از اصلیترین کاربردهای بلوکهای سفالی 10 سانتیمتری، برای جداسازی اتاقها در محیط داخلی سازه است. یکی از بزرگترین مزیتهایی که بلوک سفالی 10 سانتیمتری دارد این است که بهخوبی رطوبت را به خود جذب میکند و عایق مناسبی هم دارد.
ابعاد بلوک 10 سانتیمتری به شکل زیر است:
بلوکهای سفالی 10 سانتیمتری را به دو شکل خشک میکنند: با استفاده از نور و حرارت آفتاب یا دستگاههای خشک کن! معمولاً بلوکهایی که با استفاده از خشککن، خشک میشوند ظاهر بهتر و سالمتری دارند.
از مهمترین کاربردهایی که میتوان برای بلوک سفالی 15 سانتیمتری برشمرد این است که جهت جداسازی دیوارهای داخلی و البته پیرامون ساختمان استفاده میشوند. ضخامت این بلوکها زیاد است، در نتیجه دیوار یا سقفی که با آنها ساخته میشوند نیز ضخامت بیشتری خواهد داشت.
یکی از اصلیترین دلایل استفاده از سفال سقفی 15 سانتیمتری این است که صدا و حرارت بهراحتی از دیوارهای پیرامونی جابهجا میشود و درنتیجه منجر به اتلاف انرژی خواهد شد؛ اما باوجود سفالهای سقفی 15 سانتیمتری، این مشکل به حداقل خواهد رسید.
ابعاد بلوک سفالی 15 سانتیمتری به شکل زیر است:
همانطور که گفتیم علاوه بر سایز سفالها، نوع دیگری از تقسیمبندی در مورد بلوکهای سفالی وجود دارد که یکی از آنها، بلوکهای سفالی فوم دار است. یکی از اصلیترین نکاتی که در مورد ساختمانسازی وجود دارد این است که حتماً و حتماً، سازه باید از هر لحاظ عایقبندی شود. چراکه اتلاف انرژی میتواند هزینههای زیادی را تحمیل کند. به همین خاطر است که بلوک سفالی 15 سانتیمتری فوم دار، بسیار محبوب و رایج است چراکه میتواند بهخوبی محیط را عایق سازی کند.
از دیگر جاهایی که میتوان بلوک سفالی را استفاده نمود، در ساخت سقف است. همانطور که گفتیم بلوکهای سفالی اخیراً جای آجرها را گرفتهاند و امروزه بهجای استفاده از آجر در فضای خالی میان تیرچهها از بلوک سفالی سقفی استفاده میکنند؛ اما این کار چه مزایایی دارد؟
اولازهمه این که بلوک سقفی غیرقابل اشتعال است؛ یعنی برخلاف فومهای سقفی امکان آتشسوزی را خیلی پایین میآورند.
از دیگر مزیتهای بزرگ بلوک سفالی این است که میتوان هر چیزی را از سقف آویزان نمود و امکان فروریختن آن وجود نخواهد داشت. بهعنوانمثال می توانید بهسادگی از سقفی که با بلوک سفالی ساختهشده است، لوستر یا چراغ آویزان کنید بدون اینکه خطر ریختن آن وجود داشته باشد.
همچنین جذب رطوبت بالایی دارد و به همین دلیل، رطوبت به گچ سقف نمیرسد و لکه ایجاد نمیکند.
همانطور که گفتیم میتوان از بلوکهای سفالی در جاهای مختلفی مانند ساخت سقف استفاده کرد؛ اما رایجترین جاهایی که در آن، از بلوک سفالی استفاده میشود، موارد زیر است:
یکی از اصلیترین دلایل استفاده از بلوکهای سفالی این است که نسبت به سایر بلوکها میتوانند کیفیت بیشتری را عرضه کنند.
در ضمن اگر از بلوکهای سیمانی استفاده کنید، نصب رولپلاک یا چراغ یا هر چیز دیگری از سقف میتواند چالشبرانگیز باشد اما باوجود بلوکهای سفال سقفی چنین مسئلهای، چندان سخت نخواهد بود.
لازم به ذکر است که سفال سقفی میتوانند بهترین عایق در برابر آتشسوزی یا حرارت باشند. همچنین میتوانند عایق خوبی برای صوت نیز به حساب آیند.
تراکم بلوک سفال سقفی نسبت به بلوک سیمانی بیشتر است و درنتیجه مقاومت بیشتری پیدا میکنند.
اما مثل هر محصول دیگری، باید معایب استفاده از بلوک سفالی را نیز ذکر کنیم و آنها را نادیده نگیریم.
یکی از اصلیترین مشکلات مربوط به بلوک سفال سقفی این است که مقاومت فشاری کمتری نسبت به دیگر بلوکها دارند.
دیگر عیب بلوک سفالی این است که نیازمند ملات زیادی میباشند. باید مقادیر زیادی از گچوخاک را به کار برد تا سطح دیوار یا سقف صاف و یکدست شود.
از دیگر معایب بلوک سفالی وزن بالایی است که دارد. فراموش نکنید که یکی از اصلیترین مشخصههایی که هر سازهای باید داشته باشد، وزن پایین است. وزن هر مترمربع بلوک سفالی میتوانند حدود 200 کیلوگرم باشد که وزن بالایی بهحساب می آید.
مشکل دیگر اینجاست که برخی مواقع بلوکهای سفالی منجر به ایجاد ترک در سطح گچ میشوند. این مسئله بیشتر مواقع به خاطر آلودگی خاک رس به آهک در هنگام ساخت در کارخانه است. آهک منجر به ترک خوردن گچ خواهد شد.
احتمال شکستگی در هنگام حملونقل و جابهجایی آنها را نیز نباید دستکم گرفت.
همانطور که اشاره کردیم، برندهای سفال سقفی بسیار متنوع هستند و همین تنوع منجر به سایزبندیهای مختلف در سفالها شده است. بهطور مثال، یکی از بهترین و معروفترین برندهای سفال سقفی مربوط به کارخانه سفال اصفهان است که ابعاد هر یک از بلوکهای سقفی آن به شکل زیر خواهد بود:
همانطور که اشاره کردیم، یکی از رایجترین موارد استفاده از سفالهای سقفی، برای پوشاندن فضای خالی میان دو تیرآهن است. در حقیقت میتوان چنین گفت که سفالهای سقفی نقش مصالح پوششی را در ساختمانسازی ایفاء میکنند.
استفاده از آجر، برای پوشاندن این فضای خالی مدتهاست که منسوخشده است و به همین دلیل کمتر پیش میآید که مهندسین و ساختمانسازان از آن استفاده کنند. در عوض سفال سقفی به دلیل مزایایی که دارد (مانند امکان آویزان کردن موارد مختلف از سقف) بهشدت رواج پیداکرده است. علاوه بر این نسبت به دیگر بلوکها قیمت پایینتری دارد و به همین دلیل بهصرفهتر است.
در ابتدا برای اینکه فرق میان بلوک سفال سقفی و بلوک سفال تیغه را متوجه بشوید، باید بهخوبی با این دو محصول آشنایی داشته باشید.
اولین نکته در مورد بلوک سفال سقفی این است که برای ساخت سقف به کار میروند. توخالی و مشبک هستند و به همین دلیل میتواند نقش فوقالعادهای در عایق سازی سازه داشته باشند. در حقیقت این سوراخها میتواند فضای خیلی خوبی برای صدا و حرارت باشد. بهاینترتیب مصرف انرژی تا حد خیلی زیادی پایین میآید.
همچنین به خاطر داشتن سوراخ؛ وزن کمی دارند و سازه را سبکتر میسازند.
گاهی ممکن است که برخی از سازندگان بلوکهای سیمانی یا فومی را جهت اجرای سقف ترجیح بدهند اما بهواقع، تعداد این افراد چندان زیاد نیست. اما بلوک سفال تیغهای، بیشتر مواقع برای ساخت تیغه دیوار استفاده میشود. همچنین تنوع آنها بسیار زیاد است و می تواند بسته به نیاز خود، یکی از آنها را انتخاب کنیم.
درست مثل بلوکهای سفالی، تیغهها نیز به سه دستهی رایج سفال تیغهای 7، 10 و 15 سانتیمتری تقسیم میشوند که هرکدام خصوصیات و ویژگیهای زیر را دارند:
سفال تیغهای 7 سانتیمتری: برای جداسازی دیوارهای نازک و با قطر کم به کار میروند. مثل دیوار آسانسور یا راهپله
سفال تیغهای 10 سانتی متری: جداکنندهی دیوارهای داخلی مثل دیوارهای میان اتاقها است. حدود 2 کیلوگرم وزن دارند و شش سوراخ نیز در آنها وجود دارد.
سفال تیغه 15 سانتیمتری: از این سفال نیز جهت جداسازی دیوارهایی که قطور هستند استفاده میشود و وزنی حدود 3 کیلوگرم دارند.
همانگونه که اشاره کردیم، سفالهای سقفی توسط کارخانه جات مختلف و تحت اسامی مختلفی تولید میشوند که از برترین سفالهای موجود در بازار ایران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کلاً بلوکهای سفالی را به دو روش خشک و تر می سازند. در ادامه به شیوه پخت سفال سقفی پرداخته ایم. در این روش، ابتدا باید مواد خام مانند خاک رس را استخراج کرد. به خاطر داشته باشید که این خاک باید به تائید کارشناسان برسد و مشخص شود که آیا برای ساخت بلوک سفالی کیفیت لازم را دارد یا خیر!
بعدازآن باید به سراغ مرحلهی جداسازی سنگها و کلوخها از خاک کرد. سپس برای قالبگیری بلوک سفال اقدام میکنند که خود به دو روش انجام میشود.
روش اول به این صورت است که آجر سفال را به شکل خشک تهیه میکنند. در این شیوه باید خاک را داخل قالبهای به خصوصی که آمادهشده، قرار داده و فشرده کنند تا هیچگونه خلل و فرج داخل آنها بافی نماند. بهاینترتیب میزان رطوبت در سفال تقریباً به صفر نزدیک خواهد بود.
روش دوم نیز به شکل تر صورت می گیرد. به این صورت که باید قبل از هر چیزی خاک را بهصورت خمیر درآورد و سپس به دستگاه قالبگیری منتقل نمود. سپس باید قالبها را برش زد و بر اساس سایز استانداردی که وجود دارد، تقسیم نمود.
بعد از آن باید خشتها را به بخش خشک کردن برد تا رطوبتشان به حد کافی رسیده و برای بردن به داخل کوره مناسب شوند. حرارت موردنیاز برای پخت سفال سقفی همانطور که اشاره کردیم، 900 درجه سانتیگراد خواهد بود.
در وهلهی اول باید بدانید که هر یک از برندهای معروف سفال سقفی شیوههای اجرایی منحصربهفردی ممکن است داشته باشند. متریال مختلفی برای اجرای سقف باید به کار گرفته شود. گاهی مواقع ممکن است این متریال تنوع زیادی داشته باشند. مثلاً برای اجرای سفال سقفی طبرستان، نیازمند مواد اولیه زیر خواهید بود:
بهتر است در چنین مواقعی با کارشناسان خبره مشورت کنید تا ببینید کدامیک از انواع سفالها برایتان بهتر و مناسبتر خواهد بود. وب سایت سازه افزار، افتخار دارد که پاسخ گوی سؤالات شما عزیزان درباره این محصول (سفال سقفی) باشد.