در تاریخ ساختمانسازی، آجر یکی از قدیمیترین مصالح ساختمانی است.
آجر از دوام بالایی برخورداراست، زیرا دیوارهای آجری، زیربناها (فونداسیون)، ستونها و سطوح جادهای هستند که بااینکه هزاران سال پیش ساختهشدهاند ولی هنوز دستنخورده و سالم باقیماندهاند. امروزه از آجرها بیشتر در ساخت دیوارها، بخصوص بهعنوان سطح تزئینی دیواره بیرونی، استفاده میشود.
بهطور رسمی، از اصطلاح آجر برای نشان دادن ساختمانی که از سفال ساختهشده استفاده میشود، اما در دوران مدرن از آن برای اشاره به هر واحد ساختمانی سنگی و یا سفالی که هنگام ساختوساز با ملات سیمانی ترکیب میشود، نیز استفاده میشود. بهطورمعمول آجرها حدود 4 اینچ عرض، 8 اینچ طول و ضخامتهای متنوعی دارند.
چندین روش برای طبقهبندی آجرها وجود دارد. بهعنوانمثال، میتوان آجرها را به انواع مورداستفاده برای نما (در معرض و قابلرؤیت در قسمت بیرونی یک سازه) و همچنین آجرهای پشتی (که در ساختار درونی ساختمان استفاده میشوند و قابلرؤیت نیستند) تقسیم کرد.
راه دیگر طبقهبندی آجر، بر اساس این است که چگونه تولید میشوند: بدون آتش (آجری که در هوا عملآورده میشود) و با آتش (آجری که بهمنظور سخت شدن آن، در کوره پخته میشود). آجرها را نیز میتوان با توجه به کاربردهایشان طبقهبندی کرد: آجرهای معمولی (ساختمانی) و آجرهای ماشینی.
برای اهداف ساختوساز مسکونی، معمولاً از آجرهای معمولی استفاده میشود، زیرا آجرهای ماشینی بیشتر در پروژههای مهندسی عمران مانند ساختوساز جاده، پل و یا در ساخت فاضلاب استفاده میشوند.
بیشتر بخوانید: آجر نسوز و کاربرد های آن
آجرها را نیز میتوان با توجه به شکل آنها طبقهبندی کرد. برخی از اشکال رایج عبارتاند از:
در شیوههای ساختوساز مدرن، آجرهای معمولی با توجه به مواد تشکیلدهنده و روش ساخت آنها طبقهبندی میشوند. تحت این طبقهبندی، پنج نوع آجر وجود دارد:
آجرها معمولاً دارای رنگهای متعددی هستند که هریک از این رنگها جهت موارد مختلفی مورداستفاده قرار میگیرند که در ادامه به بررسی آنها پرداختهایم.
آجرهای سفید نمایی تمیز را به سازه میدهند، برخی از آنها سفید خالص هستند و برخی دیگر تناژ طبیعی دارند. در ساخت ساختمانهای علمی و پژوهشگری و همچنین برخی از خانههای روستایی از این آجرها استفاده میشود.
آجرهای کرمرنگ در ساختمانهای مسکونی و تجاری استفاده میشوند و نمای ساختمان را روشنتر از ساختمانهای قدیمی جلوه میدهند، رنگ کرم با رنگهای دیگر ترکیب زیبایی را نشان میدهد.
این رنگ از آجرها در بسیاری از ساختمانهای جدید و قدیمی استفاده میشود و ترکیب این رنگ هم با رنگهای روشن هم با رنگهای تیره خوب میشود و مورداستفاده معماران قرار میگیرد.
این رنگ آجر زرد متمایل به قهوهای است که در طبیعت یافت میشود و نمایی از طبیعت به ساختمان میدهد و بیشتر در مناطق گرمسیر استفاده میشود.
آجر نارنجی از قدیم مورداستفاده قرار میگرفته است و امروزه از آجر نارنجی در دانشگاهها، بیمارستانها و ساختمانهای تجاری مورداستفاده قرار میگیرند.
بیشتر بخوانید: آجر نما
6. آجر صورتی
آجر صورتی در خانهها و ساختمانهای تجاری استفاده میشود و نمای زیبا و گرمی را به سازه میدهد. آجر صورتی جز رنگهای طبیعی شناختهشده است و در برخی از ساختمانهای قدیمی استفاده میشود.
آجر قرمز از قدیم تابهحال مورداستفاده معماران قرار میگرفته است و درگذشته خانههای استعماری را با آجر قرمز میساختند. استادیومها و برجهای بلند اداری هم از آجر قرمز ساخته میشوند.
آجر قهوهای جز رنگهای موجود در طبیعت میباشد و با تمامی رنگها هماهنگی پیدا میکند و از آنجایی جوابگوی اکثر سبکهای معماری است، مورداستفاده معماران قرار میگیرد.
آجر خاکستری هم جز رنگهای موجود در طبیعت میباشد و در میان معماران به علت هماهنگی با رنگهای دیگر و همچنین نمای سنگی که به سازه میدهد، محبوبیت بالایی را به دست آورده است.
آجر مشکی در اکثر ساختمانهای جدید بکار میرود و نمای ساختمان را یونیک تر از ساختمانهای دیگر جلوه میدهد، آجر مشکی هم در کنار رنگهای دیگر ترکیب زیبایی را به ساختمان میدهد.
آجرهای سفالی سوخته، حالت کلاسیک آجر هستند که با پرس کردن گل مرطوب به قالب، ساختهشده و سپس در داخل کوره، خشک و سوزانده میشوند. این نوع آجر، یک مصالح ساختمانی بسیار قدیمی است که از آن در بسیاری از سازههای باستانی جهان نیز استفادهشده است و ازنظر ظاهری، به شکل بلوکهای جامد از خاک رس سخت شدهای است که معمولاً به رنگ قرمز میباشند.
آجرهای سفالی سوخته، معمولاً در چهار درجهبندی فروخته میشوند که درجهی اول بهترین کیفیت و بیشترین مقاومت را دارد. این آجرهای باکیفیت، هیچ نقص قابلتوجهی ندارند و تنها عیبشان قیمت بالایشان است. هنگامیکه از این آجرها در دیوارها استفاده میشود، آنها نیاز به گچ کاری یا ترکیب با ملات پیدا میکنند. موارد استفاده برای آجرهای سفالی سوخته شامل موارد زیر است:
آجرهای ماسه آهکی (آجرهای سیلیکات کلسیم)، از ترکیب ماسه، خاکستر بادی و آهک ساخته میشوند که رنگدانهها در مرحلهی بعدی به آنها اضافه میگردند. سپس مخلوط، تحتفشار، قالبریزی میشود تا آجر شکل بگیرد. این مواد با یک واکنش شیمیایی که هنگام خشک شدن آجرهای مرطوب در اثر گرما و فشار ایجاد میشود، به هم پیوند میخورند؛ اما این آجرها به همان روش آجرهای سفالی سوخته، در کورهها سوزانده نمیشوند. آجرهای ماسه آهکی، مزایایی بر آجرهای سفالی دارند که عبارتاند از:
مصارف آجرهای ماسه آهکی شامل موارد زیر است:
آجرهای بتونی، از بتن جامد ساختهشده و در بین مصرفکنندگان محبوبیت زیادی دارند. آجرهای بتونی معمولاً در نمای ساختمانها و نردهها قرار میگیرند و زیبایی خاصی به فضا میدهند. در صورت اضافه شدن رنگدانهها در طول تولید، این آجرها میتوانند تنوع رنگی نیز داشته باشند. آجرهای بتونی، نباید در زیرزمین مورداستفاده قرار بگیرند.
این آجرها، از سوزاندن خاک رس و خاکستر بادی (فرآورده جانبی سوخت زغالسنگ) در دمای حدود 1000 درجه سانتیگراد ساخته میشوند. ازآنجاکه خاکستر بادی، حاوی حجم بالایی از اکسید کلسیم است، این نوع آجرها نیاز به سیمان ندارند و خودشان چسبنده هستند، زیرا در معرض رطوبت انبساط پیدا میکنند. این تمایل به انبساط، بااینحال، همچنین میتواند باعث بیرون پریدگی شود. آجر سفالی خاکستر بادی، ازنظر وزنی سبکتر از آجر سفالی و بتونی است.
کاربردهای معمول برای این آجر عبارتاند از:
مشاهده کنید: جامع ترین و بروز ترین آگهی های صنعت ساختمان
آجرهای نسوز، از خاک مخصوص فرموله شده با محتوای اکسید آلومینیوم زیاد تولید میشوند. این آجرها پس از سوختن، میتوانند در برابر درجههای حرارت بسیار بالا مقاومت کنند، بدون اینکه شکل، اندازه و یا استحکام آنها تحت تأثیر قرار بگیرد.
موارد استفاده برای این نوع آجر شامل موارد زیر است: